PABLO NERUDA
Nhà thơ Chile
( 1904 - 1973 )
Giải Nobel Văn học 1971.
Pablo Neruda bắt đầu làm thơ từ lúc mới mười ba mười lăm tuổi. Thi phẩm đầu tiên là " Crepusculario " (Hoàng hôn) in năm 1923 ở tuổi 19. Từ thời điểm này cho đến khi qua đời, ông đã cho xuất bản hơn 40 tập thơ với những kích cỡ, tầm vóc, ngôn ngữ, bút pháp đa dạng, lạ lùng, độc đáo, đôi khi khó hiểu, khó dịch sang ngôn ngữ khác. ( Ông chỉ tin cậy những bản dịch sang tiếng Ý, vì ngôn ngữ này có nhiều nét tương đồng với tiếng Tây Ban Nha của ông. Còn dịch sang tiếng Anh, tiếng Pháp, theo Ông, thì khó hơn. Ông không thích lắm các bản dịch tiếng Pháp - mà ông rất thành thạo - , ông nói khi đọc một số bài, ông cảm thấy thơ của ông biến mất đâu cả, không còn giữ lại gì, tuy là vẫn dịch đúng chữ, đúng câu - my poetry escapes, nothing remains - ) Ông viết về đủ mọi đề tài, hướng đến độc giả đủ mọi lứa tuổi, viết về tình yêu, về những biến cố lịch sử, về chiến tranh, về đất nước, con người, thiên nhiên, về những sự việc tầm thường...
Đó là tác phẩm đồ sộ Canto general ( Bài ca chung ), xuất bản năm 1950, gồm 231 bài thơ với hơn 15 000 câu, xếp thành 15 phân đoạn, kiểu như các chương của tiểu thuyết. Tác phẩm nói về toàn thể lục địa Nam Mỹ, đất nước, con người, thiên nhiên, cây cỏ, và về các bi kịch lịch sử của nó. Bài ca kết thúc với những tự sự về cuộc đời, về lý tưởng và những chiêm nghiệm về sự sống và cái chết. Tác phẩm này xuất bản tại Mexico, sau đó được dịch và phổ biến nhiều nơi trên thế giới, nhưng bị cấm tại ngay quê hương của tác giả.
Đó là tác phẩm Odas Elementales ( Tụng ca khởi thuỷ ), gồm ba tập, xuất bản trong các năm 1954 - 1959, viết về những sự vật tầm thường, nhỏ nhặt, như rượu, trà, củ hành, củ tỏi, cà chua, trái táo, cuốn sách , chiếc xe đạp, con chó con mèo..., khiến mọi người ngỡ ngàng, sửng sốt, nhưng đọc rồi lại thấy thích thú vì những sự vật giản dị đời thường đó hoá ra chẳng tầm thường chút nào mà có lúc ẩn chứa những trầm tư sâu sắc, những lát cắt sắc nhọn bất ngờ của cuộc sống.
Nhưng nói đến thơ Pablo Neruda là phải nói đến thơ tình, bởi những bài thơ tuyệt tác nhất của ông, được độc giả tìm đọc, nhắc đến và yêu thích chính là những bài thơ tình.
Đó là thi phẩm "Veinte poemas de amor y una cancion dêsperada" ( Hai mươi bài thơ tình và một bài ca tuyệt vọng ), xuất bản năm 1924, được cho là ông viết tặng người yêu đầu đời là Laura Arrue sau cuộc tình dang dở. Tập thơ nhắc đến tình yêu với nhiều uyển ngữ, ẩn dụ, nhắc đến người tình với thi vị mộng mơ và với cả trần tục đời thường, có hơi hướm tình dục, có mái tóc, làn da, nét môi, mà cũng có cả vú, ngực, đùi, háng! Pablo Neruda nhanh chóng nổi tiếng và tác phẩm liên tục được in lại hàng triệu bản. Chính tác giả cũng bày tỏ sự ngạc nhiên " không hiểu tại sao chỉ là những bài thơ Tình sầu, Tình buồn mà có nhiều người thích đến thế, mà có nhiều bạn đọc trẻ yêu thích đến thế. "
Về sau, để tặng vợ là Martilde Urrutia, ông in tiếp thi phẩm " Cien sonetos de amor " ( Một trăm bài đoản thi tình yêu ), khắc hoạ chân dung tình yêu muôn màu muôn vẻ, không lặp lại, không nhàm chán.
Một trăm hai mươi bài thơ trong hai tập này đều không có nhan đề, chỉ được đánh số thứ tự. Khi trích dẫn từng bài, người ta thường lấy câu đầu của bài thơ làm nhan đề.
Hai năm trước khi qua đời vì bệnh ung thư, Pablo Neruda được trao tặng Giải Nobel về Văn học năm 1971 vì " thơ ông có sức mạnh mãnh liệt mang lại sức sống cho vận mệnh và ước mơ của cả châu lục". Thực ra, chưa cần đến giải thưởng này, Ông vẫn được vinh danh là một trong những nhà thơ vĩ đại nhất của thế kỷ XX.
NỮ HOÀNG
Anh đặt tên em là nữ hoàng
Có người cao lớn hơn em
Có người thanh khiết hơn em
Có người diễm kiều hơn em
Nhưng em là nữ hoàng.
Khi em bước chân ra phố
Không ai nhận ra em
Không ai thấy vương miện pha lê của em, không ai nhìn
Tấm thảm bằng vàng đỏ
Em đặt chân lên mỗi bước em qua
Tấm thảm hư ảo.
Và khi em xuất hiện
Tất cả những giòng sông đều xôn xao
Trong châu thân anh những tiếng chuông
Lay chuyển cả bầu trời
Và một bài tụng ca ngập tràn thế giới.
Chỉ có em và anh,
Chỉ có em và anh, em yêu ạ,
Em hãy lắng nghe anh.
MÃI MÃI
Anh không hề ghen tuông
Với những gì đã đến trước anh.
Em hãy đến với một gã đàn ông
Trên đôi vai em
Hãy đến với một trăm gã đàn ông trong tóc em
Hãy đến với một ngàn gã đàn ông giữa ngực và chân em
Hãy đến như giòng sông
Đầy dẫy những gã đàn ông chết đuối
Sông chảy xuôi về biển dữ,
Về nơi muôn đời sóng vỗ, về Thời gian.
Hãy mang tất cả
Đến chỗ anh đang đợi em
Chúng ta sẽ mãi cô đơn
Sẽ mãi mãi là em và anh
Cô đơn trên trần thế
Để bắt đầu cuộc sống đôi ta.
VẮNG MẶT
Anh chỉ vừa mới xa em
Là em đã đến với anh, tinh khiết,
Hoặc run rẩy
Hoặc bồn chồn, bị anh gây thương tích,
Hoặc choáng ngợp yêu đương, chừng như
Khi mắt em
Nhắm lại đón nhận quà tặng của cuộc sống
Mà anh không ngừng mang đến cho em.
Hỡi em yêu
Chúng mình tìm thấy nhau
Trong cơn khát nên đã
Uống cạn luôn cả nước và
Máu
Chúng mình đã tìm thấy nhau
Trong cơn đói
Nên đã cắn nhau
Như ngọn lửa cắn xé
Để lại thương tích cho nhau.
Nhưng hãy đợi anh
Giữ cho anh vị ngọt ngào
Anh cũng sẽ tặng em
Một đoá hồng.
ĐÔI BÀN CHÂN EM
Khi không nhìn được mặt em
Anh ngó xuống đôi bàn chân
Đôi bàn chân bằng xương uốn cong
Đôi bàn chân nhỏ xinh cứng chắc
Anh biết chúng chống đỡ em
Và thân hình thon mảnh của em
Vươn lên từ chúng.
Vòng hông em và bầu ngực em
Hai núm nhũ hoa màu tím
Và hai giếng mắt trong
Nhẹ nhàng buông rủ.
Miệng em xinh hé mở
Bím tóc hung hung đỏ
Tháp nhỏ của anh.
Nhưng anh yêu đôi bàn chân của em
Vì chúng đã từng bước
Khắp đất trời
Trong gió và trên nước
Cho đến khi chúng tìm thấy anh.
ĐÔI BÀN TAY EM
Khi bàn tay em đưa vội
Về phía tay anh, em yêu,
Chúng mang lại cho anh những gì trong thoáng chốc?
Sao chúng dừng lại
Trên môi anh, bất chợt,
Sao anh nhận biết chúng
Chừng như đã có lần
Anh chạm vào chúng.
Chừng như trước khi có mặt,
Chúng đã lướt qua
Trán anh, hông anh?
Mềm mại, đôi tay em
Bay qua thời gian
Vượt biển xanh và sương khói,
Bay qua thời gian,
Và khi em đặt
Đôi bàn tay trên ngực anh
Anh nhận biết những đôi cánh đó
Của chim bồ câu vàng
Anh biết thứ đất sét đó
Và sắc màu từng hạt nhỏ.
Những năm tháng đời anh
Là những nẻo đường tìm kiếm
Leo lên bậc thang
Vượt qua mỏm đá
Những con tàu phóng anh về phía trước
Những vùng nước triệu anh trở về
Trên mặt ngoài những quả nho
Hình như anh đã chạm vào em
Gỗ cây, bất chợt,
Tiếp xúc với em.
Cây hạnh nhân mời gọi
Sự mềm mại kín đáo của em.
Cho đến khi cả hai bàn tay em
Khép lại trên ngực anh
Như đôi cánh
Ngừng bay.
TIẾNG EM CƯỜI
Nếu em muốn cứ lấy đi không cho anh thức ăn,
Lấy đi cả không khí, nhưng
Đừng lấy đi tiếng em cười khỏi anh.
Đừng lấy đi đoá hồng,
Nụ hoa em đã hái
Giọt nước bất chợt
Vui mừng bắn toé ra
Con sóng bạc
Tình cờ hiển lộ nơi em.
Cuộc đấu tranh gian lao và anh trở về,
Với đôi mắt mệt mỏi
Vì nhiều lúc đã phải nhìn
Trái đất chẳng hề thay đổi
Nhưng khi tiếng em cười
Vang vọng lên không trung tìm kiếm anh
Nó đã mở ra cho anh tất cả
Cánh cửa của nhân sinh.
Em yêu, trong giờ phút đen tối nhất,
Tiếng em cười bật ra,
Và nếu bất chợt
Em thấy máu anh nhuộm bẩn
Gạch đá con đường,
Thì em hãy cười lên, vì tiếng em cười
Sẽ là thanh kiếm mới
Trong tay anh.
Bên cạnh biển trong mùa thu,
Tiếng em cười hẳn sẽ làm cuộn lên
Dập dồn sóng bạc.
Và, vào mùa xuân, em yêu,
Anh muốn tiếng em cười giống như
Đoá hoa anh hằng chờ đợi,
Đoá hồng xanh vọng tưởng quê hương.
Em hãy cười nhạo buổi tối,
Cười ban ngày, cười ánh trăng,
Hãy cười nhạo những con đường
Ngoằn ngoèo trên đảo,
Hãy cười nhạo chàng trai vụng về
Đang yêu em.
Nhưng khi anh
Mở mắt rồi nhắm lại,
Khi anh bước ra đi,
Khi anh bước trở về,
Em có thể khước từ anh thức ăn, không khí,
Ánh sáng, mùa xuân,
Nhưng đừng bao giờ lấy đi tiếng em cười,
Vì anh sẽ chết mất, em ơi!
ĐỪNG BỎ ĐI XA
Đừng bỏ đi xa, dù chỉ một ngày thôi,
Vì - biết nói sao nhỉ - một ngày dài lắm
Anh vẫn chờ, như trong sân ga vắng
Ngủ thiếp không hay tàu đã chạy hết rồi.
Đừng rời bỏ anh, dù chỉ một giờ thôi,
Vì lúc đó bao giọt sầu tích tụ lại
Làn khói lang thang mong tìm một mái ấm
Dạt về bóp nát tim anh lạc lõng đơn côi.
Ôi mong sao hình bóng em không xoá nhoà trên bến bãi
Mong sao đôi mắt em không xao động trong khoảng xa trống trải
Em yêu dấu hỡi, đừng rời bỏ anh dù chỉ phút giây.
Bởi lúc em bỏ ra đi mịt mù xa tắp
Anh sẽ thất thần lang thang đầu trời cuối đất
Em sẽ trở về chăng? Anh tự hỏi,
Hay em sẽ bỏ mặc nơi này anh chết mòn chết mỏi?
NẾU EM QUÊN ANH
Anh muốn em biết
Một điều
Em biết chuyện thế này
Nếu anh nhìn
Vầng trăng trong suốt, cành cây đỏ rực
Của mùa thu đến muộn bên cửa sổ nhà anh
Nếu anh chạm vào
Cạnh bếp lửa
Chút bụi tro tàn lụi
Hay khúc cây gỗ mục,
Mọi thứ đều đưa anh tới với em
Chừng như mọi thứ đang tồn tại,
Mùi hương, ánh sáng, kim loại,
Đều là những con thuyền nhỏ
Đang rẽ sóng
Hướng về những đảo nhỏ của em, nơi anh được mong đợi.
Nhưng, nếu bây giờ
Em dần dần không yêu anh nữa
Anh sẽ dần dần thôi yêu em.
Nếu bất chợt
Em quên anh
Đừng tìm anh, em nhé,
Bởi anh sẽ quên em thôi.
Nếu em nghĩ
Những ngọn cờ phất phới
Bay qua suốt cả đời anh
Là dài lâu và rồ dại
Rồi em quyết định
Bỏ anh lại trên bến bờ
Nơi trái tim anh bám rễ
Em ơi hãy nhớ
Chính vào ngày ấy
Vào giờ ấy
Anh sẽ nhấc đôi tay
Và gốc rễ của anh sẽ bật lên
Kiếm tìm một miền đất khác.
Nhưng
Nếu mỗi ngày
Nếu mỗi giờ
Em cảm thấy số phận của em đã trao cho anh
Với sự ngọt ngào da diết,
Nếu mỗi ngày có một đoá hoa
Vươn lên môi em để tìm kiếm anh,
Ôi em yêu, ôi em của anh,
Trong anh ngọn lửa ấy sẽ dai dẳng
Trong anh chẳng có gì dập tắt, lãng quên được,
Em yêu ạ, tình anh được nuôi dưỡng bằng tình em
Chừng nào em còn sống
Nó sẽ luôn ở trong vòng tay em
Mà cũng không hề rời tay anh em ạ!
ANH KHÔNG YÊU EM
Anh không yêu em chỉ vì anh yêu em
Anh chuyển từ yêu đương sang lạnh lùng
Từ đợi chờ đến không hề chờ đợi
Tim anh từ lạnh giá đã trở thành lửa nồng.
Anh yêu em vì chỉ yêu mình em thôi
Anh ghét em vô cùng và vẫn còn đang ghét
Phục tùng em, giới hạn của tình anh dành cho em
Là chẳng nhìn thấy em mà chỉ yêu em mù quáng.
Có thể ánh sáng độc ác của tháng giêng
Sẽ thiêu đốt trái tim anh
Khoá lối vào cõi thực bình yên
Trong câu chuyện này chỉ có một người chết
Người đó là anh, anh sẽ chết vì yêu, bởi anh yêu em.
Bởi anh yêu em, em thân yêu, trong lửa và máu.
HAI MƯƠI BÀI THƠ TÌNH
( trích )
Bài số 1
Thân thể đàn bà, đồi trắng và đùi trắng
Em giống như muôn người trong dáng vẻ buông xuôi,
Cơ thể anh nông dân thô lỗ cục cằn cày cắm
Khiến từ lòng đất sâu thẳm đứa con chui vọt ra.
Anh cô đơn tựa đường hầm. Bầy chim bỏ anh bay mất,
Đêm tràn vào trong anh hăng say cuồng loạn
Để sống còn, anh rèn em như rèn vũ khí,
Như mũi tên trên cung, như viên sỏi trên ná.
Nhưng qua thời khắc phục hận và anh yêu em
Thân mình bằng da thịt, rong rêu, bằng dòng sữa đặc sánh, khát thèm,
Ôi! Chiếc bình bầu ngực! Ôi! Đôi mắt vắng xa!
Ôi! Đoá hồng bụng dưới! Ôi! Giọng em chậm buồn!
Thân thể đàn bà, anh sẽ bền bỉ bám vào dáng vẻ yêu kiều
Ôi cơn khát, nỗi thèm vô bờ, con đường bất định!
Lòng sông mịt mờ nơi chảy mãi cơn khát muôn đời
Và trôi dài nỗi mệt mỏi và niềm đau khôn nguôi.
Bài số 5
Muốn em nghe thấy được anh
Có khi lời anh phải tự xoá
Như dấu chân hải âu trên cát.
Chuỗi hạt ngân tiếng nhạc say nồng
Chùm nho mọng bàn tay em mềm mại.
Dõi theo tiếng nói vọng xa
Lời em đấy, đâu phải là lời anh
Như dây leo mãi vươn cành
Bao năm vấn vít vây quanh nỗi buồn.
Những lời đó bám vào tường ẩm ướt
Chính em bày trò chơi ác nghiệt kia.
Chúng trốn chạy cõi thâm cung u tối
Tất cả em lấp đầy, em lấp đầy tất cả thôi.
Lời anh nói mang thêm sức sống
Chốn hoang vu nơi trú ngụ của em
Anh buồn phiền hẳn là bởi chúng
Nhiều hơn là bởi em thân quen.
Chúng sẽ nói điều anh muốn nói
Em sẽ nghe như anh muốn em nghe.
Theo lệ thường, gió hoảng sợ kéo lê tiếng nói
Nhưng đôi khi bão mộng mị quật ngã chúng luôn.
Em nghe ra bao nhiêu giọng khác
Trong giọng anh buồn thảm đã quen
Xa xưa vẫn tiếng khóc than
Xa xưa vẫn tiếng nài van u sầu.
Bạn đường hỡi, hãy yêu anh nhé,
Mãi là em, và hãy theo anh,
Lời này nhắn gởi em yêu
Theo anh lên ngọn sóng triều lo âu.
Lời anh đã nhuốm sắc màu
Theo tình em chuyển thành câu ân tình.
Giờ em ngự trị khắp quanh
Bốn bề chỉ thấy bóng hình của em.
Anh đem đan kết những lời này
Thành một chuỗi hạt dài vô tận
Đeo lên hai tay em trắng ngần
Mọng mềm như thể trái nho tươi.
Bài số 6
Anh vẫn nhớ hình ảnh em thu năm trước
Lòng thanh thản, mũ bê rê xám tầm thường
Trong mắt em ánh lửa hoàng hôn thấp thoáng
Và những chiếc lá rơi vào đáy nước tâm hồn.
Em quấn quýt tay anh như dây hoa dại
Lá cây lưu giữ giọng em nhẹ nhàng, chậm rãi
Giàn lửa mê man nơi cơn khát anh cháy bỏng
Đoá dạ hương xanh dịu dàng rụng xuống hồn anh.
Anh thấy mắt em phiêu lãng và mùa thu xa khuất
Bê rê xám, tiếng chim hót, lòng yên ổn chốn quê nhà
Những khát khao thầm kín của anh trú trong đôi mắt
Và những nụ hôn của anh rụng xuống như lửa chói loà.
Trời cao từ con tàu biển. Ruộng đồng từ những ngọn đồi
Ánh sáng, mặt hồ tĩnh lặng, làn khói, ký ức về em
Bên kia tầm mắt ráng chiều rực lửa
Trong hồn em cuộn xoáy lá thu vàng.
Bài số 7
Cúi xuống chiều tà, anh thả tấm lưới buồn
Trên đôi mắt em thăm thẳm đại dương.
Kìa, nỗi cô đơn của anh tay chới với như kẻ chết chìm
Cứ căng ra và bùng cháy trên giàn lửa cao ngất.
Mắt em xa vắng, anh đã ghi lên đấy vết hằn đỏ rực
Mắt bồng bềnh như sóng nước vây bọc ngọn hải đăng.
Em cách trở xa xôi, bám víu vào bóng tối,
Từ ánh mắt em vụt hiện về bờ bến hãi hùng.
Cúi xuống chiều tà, anh thả tấm lưới buồn
Trên sóng biển xao động đôi mắt em thăm thẳm đại dương.
Chim rỉa mấy vì sao, những con chim đêm,
Sao lấp lánh như hồn anh khi anh yêu em.
Và đêm phi nhanh trên con ngựa tăm tối
Thoáng chốc bắn tung toé trên đồng những nhành lúa xanh.
Bài số 10
Đôi ta lại bỏ lỡ buổi hoàng hôn này
Chiều nay không ai bắt gặp ta tay trong tay
Khi màn đêm xanh thẳm buông xuống trần thế.
Anh đã thấy từ khung cửa sổ
Lễ hội của chiều tà trên những ngọn đồi xa.
Đôi khi tựa một đồng tiền xu
Một mảnh mặt trời giữa đôi bàn tay anh ngời sáng.
Và anh nhớ đến em mà lòng quặn thắt
Nỗi buồn riêng anh, nỗi buồn em từng biết.
Em đang ở đâu lúc đó?
Cùng với ai?
Em nói những lời gì?
Khi anh cảm thấy buồn phiền mà em lại quá xa
Sao tình yêu lại đến với anh bất chợt?
Đã rớt xuống cuốn sách ta vẫn cầm lúc hoàng hôn
Dưới chân anh chiếc áo choàng nằm cuộn như con chó bị thương.
Em vẫn rời xa, rời xa mãi trong buổi chiều tà
Về phía bóng đêm hối hả làm nhạt nhoà các pho tượng.
Bài số 12
Cho trái tim anh, ngực em đã đủ chứa
Cho tự do của em chỉ cần đôi cánh của anh.
Từ miệng anh đưa tới tận trời xanh
Những gì trong hồn em đang yên ngủ.
Trú ngụ trong em ảo ảnh thường ngày
Em xuất hiện, sương sớm trên cành hoa,
Vắng mặt mịt mùng chốn chân trời xa
Em trốn chạy, con sóng dai dẳng.
Anh đã bảo: tiếng em ca trong gió
Như hàng thông, như những cột buồm,
Cũng vút cao và cũng thầm lặng
Em chợt u sầu như trên đường viễn du.
Niềm nỡ, tựa đường xưa lối cũ
Tiếng vọng và giọng buồn nhớ ngập tràn em
Có khi anh thức dậy, những cánh chim thiên di bay mất,
Những con chim từng ngủ trong hồn em.
Bài số 15
Anh thích khi em lặng thinh, chừng như em không có mặt,
Giọng anh không tới được em, em nghe anh từ nơi xa khuất.
Tưởng chừng như đôi mắt em đã tung cánh bay đi
Tưởng chừng như trên môi em nụ hôn nào khoá chặt.
Bởi vì hồn anh phủ lên trên mọi vật
Tràn ngập bởi hồn anh, em đã hiển hiện ra,
Ôi cánh bướm ước mơ, em tựa như hồn anh đó,
Và em cũng tựa như hai chữ: muộn phiền.
Anh thích khi em lặng thinh, chừng như em xa vắng
Em như đang than van, cánh bướm được ru êm,
Em nghe anh từ xa, giọng anh không tới được,
Hãy để anh im lặng trong sự lặng lẽ của em.
Anh thích khi em lặng thinh, chừng như em không có mặt,
Cách trở và đau thương, như em mới qua đời,
Rồi chỉ một từ thôi, chỉ một nụ cười cũng đủ,
Anh sẽ hạnh phúc, hạnh phúc vì chuyện không thật thế thôi.
Bài số 18
Nơi này anh yêu em
Gió lướt thướt qua hàng thông u tối
Trăng lung linh trên mặt nước lãng du
Ngày qua ngày lặng lẽ nối tiếp nhau.
Màn sương uốn lượn tháo tung dãi thắt lưng
Cánh hải âu bạc lao xuống từ hoàng hôn
Thỉnh thoảng một cánh buồm. Cao, cao vút, những ánh sao.
Hỡi cây thập giá đen của con tàu
Đơn độc,
Đôi lúc ngày thức giấc trong anh và cả cõi lòng anh cũng ướt
Biển đằng xa vọng mãi một âm vang.
Đây bến cảng.
Nơi này anh yêu em.
Nơi này anh yêu em. Chân trời hoài công che giấu em,
Em vẫn là tình anh giữa những sự vật lạnh lẽo đó
Có khi những nụ hôn của anh đậu xuống những chiếc tàu đồ sộ
Ngang dọc biển khơi chẳng tới bến bờ
Anh thấy mình bị lãng quên như những chiếc neo già nua.
Chiều buông xuống, bến tàu thêm quạnh vắng
Đời anh buồn, nỗi khát khao vô vọng
Anh yêu thứ mình không có được. Còn em ở quá xa
Nỗi buồn phiền nơi anh vật nài trong bóng chiều trễ nãi
Thế rồi đêm lại về vì anh mà cất tiếng hát
Vầng trăng khiến những bánh xe mộng quay tròn.
Những ngôi sao lớn nhất nhìn anh qua đôi mắt em
Uốn mình trong tình anh, những rặng thông trong gió
Cất lời ca ngợi em bằng những chiếc lá kim.
Bài số 20
Đêm nay tôi có thể viết những câu thơ buồn bã nhất
Viết, chẳng hạn, " Đêm, vô vàn tinh tú trên trời cao,
Từ chốn xa xôi, run rẩy, biếc xanh những vì sao."
Cơn gió đêm xoáy bầu trời và hát,
Đêm nay tôi có thể viết những câu thơ buồn bã nhất,
Tôi yêu nàng, và đôi lúc cũng được nàng đền đáp.
Có những đêm tựa đêm nay, tôi ôm nàng trong vòng tay
Và hôn nàng biết bao lần dưới trời đêm vô tận.
Nàng đã yêu tôi và tôi cũng yêu nàng lắm,
Sao có thể không yêu đôi mắt nàng to tròn đăm đắm?
Đêm nay tôi có thể viết những câu thơ buồn bã nhất,
Nghĩ rằng tôi không có nàng. Nuối tiếc tôi đã mất nàng rồi.
Nghe đêm mênh mông, càng mênh mông hơn khi nàng vắng mặt
Và lời thơ rớt xuống hồn tựa sương rơi trên cỏ ướt
Nào có can chi khi tình tôi không giữ được nàng
Đêm đầy sao và nàng chẳng ở bên tôi.
Chỉ thế thôi. Chốn xa xôi có tiếng ai hát. Chốn xa xôi.
Lòng không thoả vì đã đánh mất nàng rồi.
Cũng tựa như đêm nào đã nhuộm trắng cỏ cây
Nhưng ta bây giờ đâu còn là đôi ta ngày trước.
Hẳn là tôi không còn yêu nàng nữa. Nhưng tôi đã yêu nàng biết mấy,
Giọng nói tôi nương làn gió để chạm đến tai nàng.
Thuộc về kẻ khác. Nàng sẽ thuộc về kẻ khác
Như đã thuộc về những nụ hôn của tôi trước đây,
Với giọng nói. Với thân thể rạng ngời. Với đôi mắt vời vợi.
Tôi không còn yêu nàng nữa , hẳn thế rồi. Nhưng có lẽ tôi vẫn còn yêu
Yêu ngắn ngủi nhưng sao lãng quên dài lâu thế vậy.
Có những đêm giống thế này, tôi đã ôm nàng trong vòng tay
Và lòng tôi không thoả vì đã đánh mất nàng.
Cho dù đây là nỗi đau cuối nàng gây cho tôi,
Cho dù đây là lời thơ cuối tôi viết cho nàng.
TỤNG CA CHO MỘT CUỘC TÌNH BÍ MẬT
Người ta đã đoán được
Bí mật của chúng mình
Em biết không
Họ nhìn thấy anh
Nhìn thấy chúng mình
Chẳng nói ra điều gì cả
Không phải đôi mắt em
Không phải giọng nói em,
Không phải mái tóc em
Tình yêu của em cũng không thốt ra lời gì
Vậy mà bỗng dưng họ biết
Họ biết mà chẳng hay rằng họ biết.
Anh vẫy tay chào
Và rẽ về hướng khác
Và họ biết
Em đang chờ anh.
Hân hoan
Anh sống
Hát ca
Mơ mộng
Anh tin
Vào bản thân mình
Và, bằng cách nào đó
Họ biết
Em là hạnh phúc của anh
Qua chiếc quần dài nặng trĩu của anh
Họ thấy
Chìa khoá
Mở cửa phòng em
Chìa khoá
Mở trang giấy viết, mở ánh trăng
Giữa mùi hoa lài,
Mở bài ca vang lên trong thác nước
Và em, dù chẳng hé môi,
Đã cất tiếng,
Em, pha lê trong suốt,
Nhắm mắt lại
Nựng nịu con chim bồ câu đỏ
Nép mình trong những chiếc lá đen,
Một đường bay
Từ con tim kín đáo của anh
Và rồi
Một âm
Một giọt từ trời
Trong tai người
Âm thanh
Khẽ khàng của dáng hình và phấn hoa
Và ai cũng biết,
Em yêu của anh:
Nó đi một vòng
Những đàn ông
Trong hiệu sách
Và phụ nữ,
Cũng vậy,
Gần nơi họp chợ,
Xoay tít
Chiếc nhẫn
Của cuộc tình
Bí mật
Bí mật
Của đôi ta.
Cứ để cho nó
Lăn đi
Qua những con đường
Cứ để nó
Tình cờ
Chụp những chân dung
Và những bức tường.
Cứ để nó đến rồi đi
Rồi bật ra
Với rau xanh ngoài chợ.
Nó có
Đất
Có rễ cây
Và bên trên là hoa thuốc phiện,
Đôi môi em
Hoa thuốc phiện.
Cuộc tình
Trọn vẹn của đôi ta,
Chìa khoá của ta,
Ngôn từ che giấu của ta
Bóng tối hay là
Lời thì thầm của ta
Tiếng phẩm bình
Của ai đó
Khi ta vắng mặt-
Chỉ là hoa thuốc phiện,
Hoa thuốc phiện mà thôi.
Tình yêu
Tình yêu
Tình yêu-
Ôi! Đoá hoa bí mật,
Vô hình
Ngọn lửa
Vết sẹo sáng tỏ
Từ dấu ấn đang nung.
TỤNG CA CON MÈO
Lúc ban đầu
Thú vật chưa hoàn hảo
Đuôi dài
Đầu nhìn thảm hại
Dần dần, chúng tiến hoá
Tự hoàn thiện
Tô điểm đủ thứ
Thêm đốm sắc, nét duyên, tập lượn bay...
Còn mèo
Chỉ riêng mèo
Khi xuất hiện
Đã đầy đủ, tự hào,
Mới sinh ra là hoàn hảo
Tự mình bước đi
Tự biết mình đang muốn gì.
Con người thì mơ làm chim hay cá
Rắn muốn có cánh bay
Chó là sư tử không phương hướng
Kỹ sư mong thành thi sĩ
Ruồi tập làm chim nhạn
Thi sĩ trầm tư sao bắt chước được ruồi
Nhưng còn mèo
Chỉ mong vẫn là mèo
Từ râu mép đến chiếc đuôi
Từ tiếng kêu đến con chuột sống
Từ bóng đêm đen đến ánh mắt sáng quắc
Không một loài gì
Giống nó
Chẳng mặt trăng chẳng hoa dẫu kết cấu nào
Tự thân nó đã là mèo
Như mặt trời hay hoàng ngọc
Và đường nét linh hoạt của dáng vóc
Rắn chắc và tinh anh
Như đường viền của mũi thuyền.
Cặp mắt màu vàng của nó
Chừa một khe hở
Để nhét vào tiền lẻ lúc về đêm.
Ôi hoàng đế nhỏ
Không vũ trụ
Kẻ đi chinh phục không giang sơn
Cọp phòng khách tí hon,
Quân vương tân lang một cõi
Mái ngói gợi tình
Mày đòi ngọn gió ái ân
Ngay giữa cơn mưa bão.
Khi bước qua
Mày đặt bốn chân thanh lịch
Trên sàn nhà
Ngửi ngửi
Ngờ vực mọi thứ trên mặt đất
Vì thứ gì cũng dơ bẩn
Với bàn chân tinh khiết của loài mèo.
Ôi thú hoang kiêu kỳ ở trong nhà
Dấu hiệu ngạo nghễ của ban đêm
Biếng làm việc, ưa vận động, lạ lùng,
Mèo,
Mèo sâu thẳm tột cùng,
Cảnh sát chìm nơi cư ngụ
Biểu hiệu một loại vải nhung đã mất
Tất nhiên
Chẳng có ẩn ngữ nào
Nơi mày
Có lẽ mày chẳng có chút gì huyền bí
Mọi người đều biết rõ mày
Biết mày thuộc một đẳng cấp ít huyền bí nhất
Có thể có người tự cho mình
Là chủ nhân, người sở hữu,
Cha chú,
Bạn đồng hành, đồng nghiệp,
Đệ tử, hay bằng hữu
Của con mèo họ nuôi.
Nhưng tôi thì không.
Tôi không đồng tình
Tôi không biết loài mèo.
Tôi biết mọi điều về cuộc đời và quần đảo của nó
Biển và thành phố khó tính toán đo lường
Môn thực vật học
Sự lẳng lơ của những nhuỵ hoa
Cái mạnh và yếu của toán học
Vùng đất bị hoả sơn nuốt chửng
Lòng tốt ít được biết đến của nhân viên cứu hộ
Cái vỏ không thực của cá sấu
Sự lai giống xanh của giới tăng lữ
Nhưng tôi chẳng thể nào giải mã một con mèo.
Trí khôn tôi trơn tuột trên sự lạnh lùng của nó
Đôi mắt nó với những con số vàng.
TÔI GIẢI THÍCH VÀI ĐIỀU
Bạn sẽ hỏi: đâu rồi những đoá tử đinh hương
Đâu những thứ siêu hình tẩm hoa á phiện
Đâu cơn mưa liên tục đập vào chữ nghĩa
Lấp đầy chúng với khe hở và chim muông?
Này đây, tôi sẽ kể hết bạn nghe.
Tôi sống ở ngoại ô
Thủ đô Madrid, với chuông,
Với đồng hồ và cây cối.
Từ nơi đây có thể nhìn thấy
Khuôn mặt khô của vương quốc Castilla
Như một đại dương bằng da.
Nhà tôi được mệnh danh
Căn nhà hoa, vì khắp cả bốn phía
Hoa phong lữ nở rộ,
Một căn nhà xinh xắn,
Có chó và trẻ con.
Có nhớ không, Raoul?
Còn nhớ chứ, Rafael?
Federica nữa, hẳn là vẫn nhớ,
Dưới lòng đất sâu?
Có nhớ không, từ trên ban công
Nắng tháng sáu đem hoa về ngập tràn môi bạn?
Nhớ không, những người anh em của tôi?
Thuở ấy, mọi thứ đều là tiếng ồn ã,
Vị mặn của hàng hoá,
Bánh mì chất đống hổn hển thở
Những kệ hàng nơi xóm chợ Arguelles với bức tượng
Tựa bình mực khô giữa lớp cá
Dầu chảy vào những chiếc thìa
Tiếng chân bước, tiếng đập tay
Vang rền trên phố,
Những mét, những lít, đơn vị chính xác
Đo đếm kích tấc cuộc đời,
Cá tươi xếp từng lớp chồng chất,
Trên những mái nhà trong nắng lạnh,
Chiếc chong chóng gió uể oải xoay
Khoai tây ngồn ngộn trắng ngà
Cà chua lớp lớp như từng đợt sóng biển xa.
Nhưng rồi một sớm mai tất cả bùng cháy
Một sớm mai ngọn lửa cuồng
Ngoạm hết mặt đất
Tàn sát mọi sinh linh,
Từ buổi ấy lửa cháy
Từ buổi ấy súng rền
Từ buổi ấy máu rơi.
Bọn cướp với máy bay và lính dữ
Bọn cướp với nhẫn vàng và gái đẹp
Bọn cướp với áo thụng đen vung vãi lời ban phước
Từ trời cao ập xuống giết trẻ con
Máu trẻ thơ loang đổ trên đường
Chảy thầm lặng như máu trẻ thơ.
Này lũ sài lang mà ngay cả sài lang còn khinh miệt
Loài đá mà ngay cỏ gai cắn vào cũng muốn nhổ ra
Giống rắn độc mà ngay cả rắn độc cũng kinh tởm!
Đối mặt với chúng bây ta đã thấy
Máu Tây Ban Nha trào lên như ngọn triều
Nhấn chìm chúng bây trong cơn sóng
Của lòng tự hào và của những lưỡi dao.
Hỡi lũ tướng tá bội phản
Hãy nhìn căn nhà của ta đổ nát
Hãy nhìn đất nước Tây Ban Nha tan hoang,
Từ mỗi ngôi nhà, thép lửa sẽ ngập tràn
Thay vì hoa,
Từ mỗi ngóc ngách của quê hương
Tây Ban Nha sẽ trổi dậy
Và từ mỗi xác trẻ thơ một họng súng chĩa ra từ đôi mắt
Từ mỗi tội ác viên đạn sẽ nảy ra
Ghim vào tim bọn bây.
Bạn sẽ hỏi: sao thơ anh không nhắc tới
Những giấc mơ và những bông hoa
Những ngọn hoả sơn hùng vĩ trên quê hương!
Hãy đến đây nhìn máu đổ trên đường
Hãy đến đây nhìn
Máu đổ trên đường,
Hãy đến đây nhìn máu đổ
Trên đường!
ĐỪNG ĐỂ MÌNH CHẾT DẦN CHẾT MÒN
Xem như đang chết dần
Người nào không du lịch,
Người không hề đọc sách,
Không nghe nhạc bao giờ,
Đôi mắt vẫn luôn mở
Mà không biết nhìn gì.
Xem như đang chết dần
Người không còn tự ái.
Người sống cùng đồng loại,
Không để ai giúp mình.
Xem như đang chết dần
Người nô lệ tập quán,
Cứ quanh năm suốt tháng
Đường cũ vẫn tới lui.
Mục tiêu đã định rồi
Không bao giờ đổi khác.
Chẳng dám đổi màu sắc
Quần áo mặc thường ngày.
Không chuyện vãn tỏ bày
Với người dưng mới gặp.
Xem như đang chết dần
Người không biết đam mê
Cuốn trào trong cảm xúc
Cho mắt ngời hạnh phúc
Cho lòng bớt bi thương.
Xem như đang chết dần
Người không biết xoay trở
Khi công việc lở dở
Hay đau khổ vì yêu.
Người không dám biết liều
Để làm tròn mộng ước.
Người nào chưa có được
Một lần trong đời mình
Đã mạnh dạn thật tình
Tránh những lời khuyên nhủ.
Hãy sống từ phút giây nầy
Hãy liều hãy cố hôm nay đừng chờ.
Hãy hành động ngay bây giờ.
Làm sao đừng để chết dần,
Đừng tự tước mất mọi nguồn sướng vui.
( nguồn: poemhunter.com -
Riêng những bài trong tập Hai mươi bài thơ tình và một bài ca tuyệt vọng dịch theo bản tiếng Pháp của André Bonhomme và Jean Marcenac, unjourunpoeme.fr ).
