dimanche 30 juin 2013

PHÍA BÊN KIA CỦA THÁP BABEL



Tôi đã mất cả buổi sáng để giải thích là tôi quan tâm đến cư dân trong vùng hơn là bảo tàng và giáo đường, và, do vậy, tốt hơn là chúng ta nên đi chợ. Họ bảo tôi rằng hôm nay cả nước nghỉ lễ và chợ đóng cửa.
“ Vậy thì ta đi đâu?”
“ Đi nhà thờ.”
Tôi biết ngay. 
“ Hôm nay chúng tôi làm lễ tưởng niệm một vị thánh rất đặc biệt với chúng tôi, và chắc chắn là với ông nữa.Chúng ta sẽ đến viếng mộ vị thánh này. Nhưng xin đừng hỏi gì nữa và hãy chấp nhận là đôi khi chúng tôi muốn dành ngạc nhiên thú vị cho các nhà văn.”
“Mất bao lâu để tới đó?”
“Hai mươi phút.”

Hai mươi phút là câu trả lời tiêu chuẩn. Tôi biết thế, dĩ nhiên, 
nhưng thế nào cũng phải lâu hơn. Tuy nhiên, cho đến lúc này, họ 
đều tôn trọng ý thích của tôi, cho nên tốt hơn hết là tôi nên nhượng 
bộ lần này.

Sáng chủ nhật này, tôi đang ở Yerevan, xứ Armenia. Tôi miễn 
cưỡng bước lên xe. Tôi có thể nhìn thấy ngọn Ararat phủ tuyết ở 
phía xa. Tôi ngắm nhìn cảnh đồng quê chung quanh. Ước gì tôi có 
thể tản bộ ngoài đó, thay vì bị kẹt lại trong chiếc hộp kim loại này. 
Những người đón tiếp tôi cố tỏ ra tử tế với tôi nhưng tôi không 
thoải mái, buộc lòng phải chấp nhận " chương trình du lịch đặc 
biệt” này. Cuối cùng họ cũng từ bỏ toan tính muốn tạo cuộc trò 
chuyện, và chúng tôi tiếp tục ngồi trên xe trong im lặng.

Năm mươi phút sau ( tôi biết vậy mà!), chúng tôi đến một thị trấn 
nhỏ và tiến đến một nhà thờ đông nghẹt người.Tôi để ý là mọi 
người đều mặc còm lê đeo cà vạt, hẳn là một sự kiện trang trọng, 
tôi cảm thấy thật lố bịch với áo thun và quần jean. Tôi bước xuống 
xe, nhiều vị trong Hội Nhà Văn đang chờ tôi ở đó. Họ trao hoa cho 
tôi và hướng dẫn tôi đi qua đám đông đang dự lễ. Chúng tôi bước 
xuống mấy bậc cấp sau bàn thờ. Tôi thấy mình đang đứng trước 
một ngôi mộ. Tôi hiểu rằng đây là nơi vị thánh được chôn cất, 
nhưng trước khi đặt hoa lên mộ, tôi muốn biết người mà tôi tỏ lòng 
tôn kính là ai đây.

“ Vị Thánh Dịch thuật!”, là câu trả lời.
Thánh Dịch thuật! Mắt tôi đẫm lệ.
Hôm nay là ngày 9 tháng mười năm 2004, tên thành phố là Oshakan, và Armenia, theo như tôi biết, là nơi duy nhất trên thế giới đã công bố ngày lễ Thánh Dịch thuật, Thánh Mesrob, là ngày quốc lễ và đây là nơi họ cử hành lễ theo đúng nghi thức. Cùng với việc tạo ra bảng chữ cái tiếng Armenia ( ngôn ngữ này đã tồn tại từ trước nhưng chỉ ở dạng nói ), Thánh Mesrob đã cống hiến cả đời mình vào việc phiên dịch sang tiếng mẹ đẻ những văn bản quan trọng của thời đại, viết bằng tiếng Hy Lạp, Ba Tư và Cyrillic. Ông và các môn sinh đã cống hiến cả đời cho công việc vĩ đại là dịch Kinh Thánh và những tác phẩm văn học kinh điển quan trọng của thời đại. Từ đấy về sau, nền văn hóa của đất nước ông đã tạo được bản sắc riêng, và được duy trì cho đến ngày nay.
Vị Thánh Dịch Thuật. Tôi cầm đóa hoa trong tay và nghĩ đến tất cả những người tôi đã từng gặp hoặc có thể không bao giờ có cơ hôi được gặp, nhưng những người này, giờ đây, đang cầm một trong những tác phẩm của tôi trong tay và đang cố hết sức để giữ cho trung thành với những gì tôi muốn chia sẻ với độc giả của mình.Hơn hết thảy, tôi nghĩ đến nhạc phụ của tôi, Christiano Monteiro Oiticica, nghề nghiệp: dịch thuật, người mà hôm nay đang  cùng với các thiên thần và với Thánh Mesrob chứng kiến cảnh tượng này. Tôi nhớ lại hình ảnh ông đang khom mình trên chiếc máy đánh chữ cũ kỹ, và thỉnh thoảng than phiền về số tiền nhuận bút tệ hại trả cho việc dịch thuật ( và, than ôi, bây giờ cũng thế ). Tuy nhiên, ngay sau đó ông vẫn tiếp tục giải thích rằng lý do thực sự ông làm công việc này là vì muốn chia sẻ những kiến thức mà, nếu không có các nhà dịch thuật, sẽ không bao giờ đến với đồng bào của ông.
Tôi lặng lẽ cầu nguyện cho ông, cho tất cả những người đã giúp phiên dịch những cuốn sách của tôi, và cho những người đã cho phép tôi đọc được những cuốn sách mà nếu không có bản dịch của họ, tôi sẽ không bao giờ tiếp cận được, và như thế, đã giúp tôi – môt cách ẩn danh – hình thành cuộc sống và tính cách của mình. Khi rời nhà thờ, tôi thấy vài đứa trẻ đang viết bảng chữ cái với những viên kẹo có hình các chữ cái và với những bông hoa, rất nhiều hoa.
Khi loài người ngày càng có nhiều tham vọng, Thượng Đế đã hủy Tháp Babel, và mọi người bắt đầu sử dụng nhiều ngôn ngữ khác nhau.Tuy nhiên, với lòng khoan dung vô biên, Ngài cũng đã tạo nên những con người để tái dựng những chiếc cầu ngôn ngữ, nhằm mở ra đối thoại và truyền bá tư tưởng nhân loại. Con người này, mà ta ít khi chịu khó lưu ý đến tên mỗi khi giở ra đọc một cuốn sách nước ngoài, chính là nhà dịch thuật.

Paulo Coelho
Trích Like the Flowing River.

jeudi 27 juin 2013

DU LỊCH MỘT CÁCH KHÁC



Từ lâu tôi đã nhận thức  rằng, với tôi, du lịch là cách học hỏi tốt nhất. Tôi vẫn có tinh thần một người  hành hương,  và tôi nghĩ có thể dùng bài này để nói về những bài học tôi đã tiếp thu được, với hy vọng là chúng có thể hữu ích cho những người hành hương giống như tôi.

1.Tránh các viện bảo tàng. Điều này có vẻ như là một lời khuyên phi lý, nhưng thử suy nghĩ một chút xem sao. Nếu bạn đến một thành phố nước ngoài, phải chăng sẽ thú vị hơn nhiều nếu đi tìm hiện tại thay vì quá khứ? Hẳn là nhiều người cảm thấy cần phải tới viện bảo tàng vì từ nhỏ họ đã học rằng du lịch là để tìm kiếm thứ văn hóa đó. Tất nhiên bảo tàng là quan trọng, nhưng cần phải có 
thời gian và chủ đích – bạn phải biết mình muốn xem gì ở đó, nếu 
không bạn sẽ ra về với cảm giác đã xem được ít điều thực sự cơ 
bản, nhưng sẽ không thể nhớ điều đó là gì.

2. Lân la các quầy rượu. Quầy rượu là nơi mà cuộc sống ở thành 
phố thể hiện chính nó, chứ không phài tại các viện bảo tàng.  Nói 
quầy rượu không phải tôi muốn nhắc đến các quán ca nhạc khiêu 
vũ, mà chỉ là những nơi người bình thường đến để uống, bàn bạc về thời tiết và lúc nào cũng sẵn sàng tán gẫu. Mua tờ báo và thích thú 
nhìn người vô ra. Nếu có ai gợi chuyện, dù ngớ ngẩn đến mấy cũng cứ tham gia: bạn không thể phán đoán vẻ đẹp của một lối đi đặc 
biệt nào đó chỉ bằng cách nhìn chiếc cổng.

3. Tỏ ra cởi mở. Người hướng dẫn viên du lịch tốt nhất là người 
sống tại chỗ, biết hết mọi thứ ở đó, hãnh diện về thành phố của 
mình, và không làm việc cho bất cứ một hãng du lịch nào. Hãy 
bước ra đường, chọn lấy một người bạn muốn bắt chuyện, và hỏi 
họ dăm điều. ( Nhà thờ ở đâu? Bưu điện chỗ nào? ) Nếu không thu 
nhận được điều gì thì hãy thử tìm một người khác- tôi bảo đảm là 
đến cuối ngày thế nào bạn cũng tìm thấy cho mình một người bạn 
đồng hành tuyệt vời.


4. Hãy đi du lịch một mình hoặc – nếu bạn đã có gia đình – với vợ hay chồng của mình. Có thể sẽ khó khăn hơn, không ai chăm sóc bạn, nhưng chỉ bằng cách này bạn mới có thể thực sự bỏ lại đằng sau quê hương của mình. Du lịch theo nhóm là cách ra nước ngoài mà vẫn nói tiếng mẹ đẻ, làm bất cứ việc gì người nhóm trưởng bảo bạn làm, và bận tâm tới những chuyện tầm phào của nhóm nhiều hơn là tới nơi bạn viếng thăm.

5. Đừng so sánh. Đừng so sánh gì hết – giá cả, tiêu chuẩn vệ sinh, chất lượng cuộc sống, phương tiện giao thông, không gì cả. Bạn không đi du lịch để chứng tỏ rằng mình đang có cuộc sống tốt hơn người khác – mục đích của bạn là khám phá xem người khác sống ra sao, họ có thể dạy bạn điều gì, cách họ ứng phó với thực tế và những điều khác thường.  

6. Hãy hiểu rằng mọi người đều hiểu bạn. Ngay cả khi bạn không biết ngôn ngữ ( nơi đến ) cũng đừng sợ: Tôi đã từng đến nhiều nơi mà tôi không thể nào giao tiếp bằng lời được, nhưng rồi tôi đều có thể tìm được trợ giúp, hướng dẫn, lời khuyên hữu ích, và cả bạn gái nữa. Có người nghĩ rằng nếu đi du lịch một mình, họ bước ra đường và có thể bị lạc vĩnh viễn. Chỉ cần chắc chắn là trong túi bạn có tấm danh thiếp của khách sạn và – nếu điều tệ hại xảy đến – hãy vẫy một chiếc taxi và đưa tấm danh thiếp cho tài xế.

7. Đừng mua sắm nhiếu quá. Hãy tiêu tiền vào những thứ mà bạn khỏi mất công mang theo: vé xem kịch hay, bữa ăn trong tiệm, các chuyến đi chơi. Thời nay, với nền kinh tế toàn cầu và internet, bạn có thể mua bất cứ thứ gì mà vẫn không phải trả thêm tiền hành lý quá mức quy định.

8. Đừng cố xem cả thế giới trong vòng một tháng. Lưu lại một thành phố bốn hay năm ngày tốt hơn là đi thăm năm thành phố trong một tuần. Một thành phố cũng giống như một phụ nữ tính khí thất thường: cô ấy cần có thời gian để bị quyến rũ và bộc lộ mình hoàn toàn.

9. Mỗi chuyến đi là một cuộc thám hiểm. Henry Miller thường nói việc khám phá một giáo đường mà chưa ai nghe nói đến quan trọng hơn nhiều so với việc đi tới La Mã và cảm thấy cần phải viếng Nhà Nguyện Sistine với 200 000 du khách khác ầm ĩ trong tai bạn. Bằng mọi cách hãy đến Nhà Nguyện Sistine, nhưng cũng nên lang thang trên những con đường, khám phá các ngõ hẻm, trải nghiệm sự tự do được tìm kiếm điều gì đó – hẳn là bạn không biết – nhưng, nếu bạn tìm được, bạn có thể chắc chắn rằng nó sẽ làm thay đổi cuộc sống của bạn. 

PAULO CUELHO
Dịch từ bản tiếng Anh của Margaret Jull Costa- Travelling differently.
( Like the Flowing River )