Truyện ngắn
John Steinbeck
Nhà văn Mỹ
( 1902 - 1968 ).
“ Nhà văn phải tin tưởng rằng điều hắn làm là quan trọng nhất trên thế giới. Và hắn phải giữ ảo tưởng ấy kể cả khi biết được điều đó là không thực “
( The writer must believe that what he is doing is the most important thing in the world. And he must hold to this illusion even when he knows it is not true )
Câu nói của John Steinbeck được trưng bày nơi sảnh đường của National Steinbeck Center, Satinas, California.
Gia đình John Steinbeck là chủ xưởng bột mì ở Salinas, California. Năm 1918, John Steinbeck hoàn thành bậc trung học. Thời kỳ này, ông phải làm thêm trong các kỳ nghỉ để kiếm tiền Từ 1920 đến 1925, ông học trường Đại học Stanford, ngành văn học Anh và sinh vật học hải dương, nhưng không tốt nghiệp vì đầu óc chỉ nghĩ đến kế hoạch trở thành một nhà văn. Nhiều bài thơ và truyện ngắn của ông được xuất bản trong thời gian này. Những tác phẩm của ông lần lượt ra đời trong những năm kế đó nhưng đều rơi vào im lặng.
Tác phẩm đầu tiên gây được tiếng vang là « Of Mice and Men « ( Của chuột và người), xuất bản năm 1937, là câu chuyện bi thảm về hai người nông dân ít học thức hằng mong mỏi một mảnh đất cho riêng mình để canh tác.
Một loạt tác phẩm khác của ông đều thành công vang dội : Tiểu thuyết trường thiên “ East of Eden “ ( Phía Đông vườn Địa Đàng ) ra đời năm 1952. Ông coi đó là tác phẩm lớn nhất của mình. Cuốn này sau đó được chuyển thể thành phim với vai chính do James Dean, một tên tuổi trong làng điện ảnh đảm nhiệm. Đáng kể hơn là cuốn The Grapes of Wrath ( Chùm nho uất hận ) xuất bản năm 1939, gồm 30 chương, lấy bối cảnh ở miền trung tiểu bang California, miêu tả sự bất công trong xã hội, số phận những người bị áp bức. Cuốn này đã bán được 15 triệu bản trong 80 năm kể từ ngày nó được xuất bản lần đầu tiên, đã đạt giải thưởng Pulitzer năm 1940, đã được chuyển thể thành phim với vai chính là Henry Fonda.
Vinh quang hơn nữa là Giải Nobel văn học năm 1962, với nhận định : “ for his realistic and imaginative writings, combining as they do sympathetic humour and keen social perception ". ( do những trang sách viết trộn lẫn hiện thực và tưởng tượng, kết hợp sự u mặc tinh tế và ý thức xã hội sắc bén ).
Không những chỉ là một nhà văn, ông còn là phóng viên chiến tranh. Từ tháng 12 năm 1966 đến tháng 5 năm 1967, với một khẩu súng, một cây viết và một cuốn sổ ghi chép, John Steinbeck đã lang thang khắp các vùng chiến sự của miền Nam Việt Nam trong cuộc chiến tranh. Những dòng cuối cùng của bản báo cáo được ông hoàn thành vào năm 1969 là một trong những ấn phẩm chân thực về các cựu binh Mỹ tham gia vào cuộc chiến. Những cảm nhận và nhận định đó sau này được sưu tập thành cuốn Dispatches from the War, xuất bản năm 2012.
John Steinbeck qua đời chỉ một năm sau khi hoàn thành những trang viết đó, ngày 20/12/1968, trong trận đại dịch cúm, do bệnh tim và suy tim sung huyết.
Sống chỉ 66 năm, John Steinbeck đã để lại 33 tác phẩm, đáng kể là 16 tiểu thuyết, 6 cuốn truyện phi hư cấu và nhiều tập truyện ngắn.
Truyện “ Những đoá hoa cúc “ ( The Chrysanthemums ) giới thiệu dưới đây là một trong những truyện ngắn đặc sắc của ông. Tác giả đã dùng những hình ảnh tượng trưng để thuật chuyện. Ngôn ngữ các loài hoa thường có ý nghĩa tượng trưng trong văn chương.Trong truyện này, hoa cúc là một biểu tượng xuyên suốt câu chuyện, và được xem như biểu tượng của nhân vật Elisa. Gốc cây cúc rất dài, rất mạnh và rất dai, nhưng bản thân hoa cúc lại mong manh, dịu dàng. Đó cũng là phần nữ tính trong tính cách của Elisa. Tính cách này của hoa chính là sự tương phản trong tính cách của Elisa, vừa mạnh mẽ, vừa yếu đuối.
***
Một làn sương xám mỏng giữa trời mùa đông đang phủ xuống Thung lũng Salinas từ phía trên cao. Trên mọi phía, nó dường như giang rộng tay để ôm trọn thung lũng và tách biệt nó ra khỏi bầu trời. Dọc hai bên sườn núi bao quanh thung lũng Salinas và tách biệt nó ra khỏi bầu trời cũng như tất cả thế giới bên ngoài. Dọc hai bên sườn núi bao quanh thung lũng là những làn sương lờ lững trôi như chiếc nắp được ai đó đặt trên đỉnh núi trông như chiếc ấm được đậy kín. Xa xa, trên những dải đất bao la, bằng phẳng, những chiếc máy cày đang thực hiện công việc thường ngày là vỡ đất và để lại phía sau những mảng đất đen ánh lên như kim loại. Đang vào tháng mười hai, trời không có nắng, vậy mà những cánh đồng đầy gốc rạ vàng trong những trang trại ở chân đồi nằm bên kia sông Salinas như đang tắm mình dưới làn nắng nhạt. Những rặng liễu với những chiếc lá vàng rực và sắc nhọn mọc rậm rạp chạy dọc suốt hai ven bờ sông.
Thời gian như tĩnh lại và đợi chờ. Tiết trời se lạnh và dịu lại. Một làn gió nhẹ thổi từ phía Tây Nam mang đến cho nhà nông chút hy vọng về một trận mưa lớn mà họ trông chờ từ lâu. Nhưng sương mù và mưa không bao giờ song hành cùng nhau.
Nằm bên kia sông là trang trại của gia đình Henry Alien. Công việc đồng áng nơi đây không còn nhiều bởi cỏ khô đã được cắt đem trữ trong kho, còn đất trồng cây ăn quả cũng đã được xới lên để đón trận mưa mưa rào sắp tới. Đám gia súc đang ở trên những ngọn đồi cao kia nay thấy lông rậm rạp, xù xì hơn.
Elisa Allen đang cặm cụi chăm sóc vườn hoa. Cô ngó xuống bên kia khu vườn và nhìn thấy chồng đang nói chuyện với hai người đàn ông mặc âu phục. Cả ba người đứng cạnh đầu máy kéo, chân thì gác lên chiếc xe Ford nhỏ. Họ hút thuốc và huyên thuyên về máy móc.
Elisa chỉ nhìn họ một lát rồi trở lại công việc của mình. Cô đã 35 tuổi, mặt hơi xương và mạnh mẽ, đôi mắt trong như làn nước. Bộ đồ làm vườn cô mặc gồm một chiếc mũ đàn ông màu đen phủ xuống đôi mắt, một đôi ủng thô ráp, chiếc tạp dề bốn túi to gần như phủ kín chiếc váy hoa bên trong. Tất cả làm cho cô có bộ dạng nặng nề. Những dụng cụ cần thiết như kéo, cái bay, dụng cụ nạo, hạt giống và dao đều được cho vào bốn cái túi đó. Cô mang một đôi găng tay da nặng nề để bảo vệ bàn tay khi làm việc.
Cô đang cắt những hoa cúc già bằng một cặp kéo ngắn và mạnh. Thỉnh thoảng cô ngó xuống chỗ chồng mình đang nói chuyện. Khuôn mặt cô tràn đầy vẻ hào hứng, cẩn thận, tỉ mỉ và cuốn hút, ngay cả công việc cô làm với cây kéo cũng rất mãnh liệt. Những bông hoa cúc dường như trở nên yếu ớt và nhỏ bé trước năng lượng tràn trề của cô.
Cô lấy mặt sau đôi găng tay quệt đi những lọn tóc xoà phủ đôi mắt và vướng lại một ít bùn đất trên má. Sau lưng cô là ngôi nhà đơn sơ, mộc mạc với hàng phong lữ cao bằng cửa sổ bao bọc quanh nhà. Căn nhà trông vững chắc với những khung cửa sổ được đánh bóng kỹ lưỡng và một miếng chùi chân đặt trước bậc cửa.
Elisa nhìn về phía chỗ đầu máy kéo một lần nữa. Những vị khách đã lên xe. Cô tháo găng ra rồi thọc tay xuống đám chồi non đang mọc sát những rễ già. Cô vạch lá và lần mò giữa những chồi sắp lớn để bắt rệp, sâu. Không có bất kỳ một vật ký sinh gây hại nào bởi chúng đã bị tiêu diệt trước khi kịp sinh sôi nẩy nở.
Elisa nghe tiếng chồng. Anh đã lặng lẽ đến gần, tựa vào hàng rào che chắn khu vườn bảo vệ khỏi đàn gia súc, chó và gà.
“ Lại mấy cái bông này nữa à ? “ anh hỏi. “ Có vẻ như em sắp có một vụ lớn đấy!”
Elisa liền đứng thẳng lưng lên và đeo găng tay vào lại. “ Tất nhiên rồi. Năm sau anh sẽ thấy chúng trổ bông mạnh cỡ nào.” Cả khuôn mặt và giọng nói của cô đều pha một chút kiêu hãnh.
“ Em có khiếu cho những việc này nhỉ.” Henry quan sát vườn hoa. “ Đợt vừa rồi đám hoa cúc vàng của em cao tới 10 inches. Giá mà em cũng chăm sóc vườn táo của anh được như vậy. “
Cô lườm chồng một cái. “ Em làm được chứ! Em vốn có năng khiếu với mấy cái thứ này mà. Mẹ em cũng vậy. Bà có thể cắm bất cứ thứ gì xuống đất và làm nó mọc. Bà từng nói đó là do bàn tay của người làm vườn, nó tự biết phải làm gì. “
“ Chà, chắc chỉ có tác dụng với mấy bông hoa thôi. “
“ Henry, những người hồi nãy là ai vậy ? “
“ À, đó là lý do tại sao anh chạy đến đây để nói với em. Họ đến từ Công ty Western Meat. Anh đã bán cho họ ba mươi con bò đực với cái giá anh đưa ra. “
“ Vậy thì tốt quá.”
“ Và anh nghĩ, “ Henry nói, “ Như em thấy đấy, bây giờ là trưa thứ bảy, chúng ta sẽ ăn tối ở một nhà hàng trong thị trấn và coi phim để ăn mừng.”
“ Thật tuyêt.” Cô lặp lại. “ Em nghĩ sẽ rất hay đó.”
Henry nói với giọng bông đùa.” Tối nay sẽ có vài trận đánh đó. Em có muốn đi xem không? “
“ Ồ, không! “ cô thở hổn hển. “ Không, em không thích xem phim đánh nhau.”
“ Chọc em thôi, Elisa. Chúng ta sẽ đi coi phim. Xem nào! Bây giờ đã là hai giờ chiều. Anh sẽ gọi Scotty phụ anh lùa mấy con bò trên đồi xuống, như vậy sẽ mất khoảng hai tiếng. Vậy thì chúng ta sẽ vào thị trấn khoảng năm giờ chiều và ăn tối tại khách sạn Cominos. Em thích chứ?”
“ Tất nhiên là em thích rồi. Thật tuyệt khi được đi ăn tiệm một bữa.”
“ Tốt lắm. Anh sẽ thắng hai con ngựa.”
“:Từ giờ đến lúc ấy còn khá lâu nên em nghĩ mình còn thời gian để ghép cành.”
Elisa nghe tiếng chồng vọng xuống gọi Scotty lúc đó đang ở trong chuồng bò. Và một lúc sau cô thấy hai người đàn ông cỡi ngựa trên sườn đồi vàng nhạt để tìm những con bò non.
Trong vườn hoa của mình, cô dùng một cái hộp hình vuông lớn đựng cát để cắm những rễ bông cúc. Cô dùng cái bay để đào đất, làm nhẵn lỗ vừa đào và vỗ nhẹ vào nó. Tương tự như vậy, cô đào tổng cộng mười rãnh để cắm những cành đã chiết. Cô cắt những cành khô và lá đem tập trung lại thành đống nhỏ có thứ tự.
Có tiếng bánh xe kẽo kẹt và tiếng guốc nặng nề gõ lên mặt đường vọng lại. Elisa ngẩng đầu lên thì thấy một chiếc xe quái dị đang đi trên quốc lộ được ngăn cách với con sông của thị trấn bởi hàng liễu rậm rạp và những cây gỗ bông. Một tấm bạt xù xì phủ lên chiếc xe để làm lều. Xe do một con ngựa già màu hồng và một con lừa nhỏ xám trắng kéo. Ngồi chễm chệ trên đó là một người đàn ông bệ vệ với bộ râu xồm xoàm. Bên dưới chiếc xe ngựa, giữa hai bánh sau có một con chó lai gầy lẽo đẽo theo sau. Trên tấm vải bạt có vài chữ ngoằn ngoèo: “ Bình, soong, dao, kéo, và những thứ khác. Nhận sửa hết.” Mấy chữ đó được viết thành hai cột, và chữ “ Nhận sửa hết” được viết bên dưới. Lớp sơn đen dùng để viết chảy xuống một ít và khô lại.
Elisa ngồi xổm đưa mắt dõi theo chiếc xe quái dị đang đi qua nhà cô. Nhưng nó không đi qua mà lại rẽ vào con đường dẫn đến trang trại nhà cô, tiếng bánh xe cũ kỹ kêu rít lên chói tai. Con chó đang lẽo đẽo phía sau bỗng chạy vọt lên phía trước. Ngay tức thì, hai con chó béc giê trông coi trang trại cũng nhảy xổ ra. Cả ba con đều khựng lại, dựng đứng đuôi lên và gồng mình lên. Chúng gầm gừ, vểnh đuôi lên, chân ghếch lên, ra vẻ oai vệ. Chiếc xe đến gần hàng rào nhà Elisa và dừng lại. Lúc này con chó mới đến nhận ra mình bị lép vế về quân số nên cụp đuôi xuống và chạy về phía sau xe ngựa rồi xù lông, nhe răng gầm gừ.
Người đàn ông ngồi trên xe ngựa nói, “ Con chó này chỉ được cái mạnh ở xó bếp.”
Elisa bật cười. “ Vâng, tôi có thể thấy điều đó. Thế nó có thường vậy không? “
Ông hưởng ứng sự vui vẻ của Elisa một cách nhiệt thành bằng một tràng cười, “ Đôi khi cả mấy tuần cũng chả có chuyện gì xảy ra cả.” Ông leo xuống xe một cách khó nhọc. Cả con lừa và con ngựa cũng đổ người xuống mặt đất trông giống như những bông hoa héo.
Elisa thấy rõ là ông khách rất to con. Mặc dù râu tóc đã hoa râm ông trông cũng không già lắm. Bộ đồ complet cũ kỹ, nhàu bẩn, dính đầy dầu nhớt. Nụ cười đã tắt trên môi, khuôn mặt ông trở về trạng thái bình thường của nó. Đôi mắt sẫm màu và chất chứa những ưu tư, trăn trở của kiếp người đánh xe đi khắp miền. Đặt đôi bàn tay chai sần lên trên hàng rào, ông ngả chiếc mũ đã sờn ra và hỏi:
“ Thưa bà, tôi bị lạc đường. Liệu con đường lầy lội này có bắc qua con sông dẫn đến cao tốc Los Angeles không ?”
Elisa đứng dậy và nhét cây kéo vào túi. “ Đúng vậy, nhưng ông phải băng qua một đoạn đường khúc khuỷu, rồi sau đó phải lội qua một con sông. Tôi không nghĩ đội kéo của ông chịu nổi đâu. “
Nghe vậy ông liền cộc cằn đáp lại. “ Bà sẽ ngạc nhiên vì những con vật này dư sức làm được. “
Cô hỏi: “ Thế thì bao giờ chúng khởi hành? “
Nụ cười xuất hiện thoáng qua trên khuôn mặt ông, “ Chúng khởi hành khi chúng bắt đầu.”
“ Tôi nghĩ ông sẽ tiết kiệm thời gian nếu ông quay lại con đường Salinas và gặp đường cao tốc ở đó. “
Ông đặt ngón tay to lớn của mình lên hàng rào sắt rồi đung đưa nó. “ Thưa bà, thực sự thì tôi không vội lắm đâu. Hằng năm, tôi vẫn đi từ Seattle đến San Diego rồi quay ngược lại. Chuyến hành trình thường niên này chiếm hết thời gian của tôi. Mỗi chuyến vậy mất khoảng sáu tháng trời. Mục đích của tôi là đi đến những nơi có khí hậu ôn hoà.”
Elisa tháo găng tay ra và nhét chung với cây kéo vào trong chiếc tạp dề. Cô lấy tay mân mê những lọn tóc bên dưới vành mũ. “ Có vẻ cuộc sống ông chọn cũng thú vị đấy chứ!”
Ông dựa người vào hàng rào một cách tự tin. “ Có lẽ bà cũng thấy mấy chữ trên tấm bạt. Tôi sửa được bình vỡ, mài dao, mài kéo. Bà có thứ gì cần sửa không?”
“ Không!” Cô đáp gọn lỏn với ánh mắt cương quyết. “ Không có thứ gì hư hỏng cả.”
Nghe vậy ông nói thêm.” Bà biết đấy, kéo là thứ dễ bị cùn nhất. Hầu hết mọi người đều làm hư chúng khi cố mài bén nó nhưng tôi thì khác. Tôi có một dụng cụ chuyên biệt để xử lý chuyện này. Tôi còn được cấp bằng sáng chế cho nó nữa đấy. Chỉ cần chút mánh khoé thôi.”
“ Không, tất cả kéo của tôi đều sắc bén.”
“ Thôi được. Vậy thì mấy cái bình vậy”. Ông vẫn tiếp tục khẩn khoản. “ Một cái bình bị cong, hay bị mẻ cũng được. Tôi có thể làm nó trông như mới và bà sẽ không phải tốn tiền mua một cái khác. Nó sẽ tiết kiệm cho bà.”
“ Không,” Elisa nói ngắn gọn. “ Tôi đã nói với ông là tôi không có gì cho ông sửa đâu.”
Khuôn mặt ông chảy dài xuống, giọng của ông cũng chùng xuống và trở nên thê thảm. “ Vậy là hôm nay tôi không có gì để làm cả. Vậy là tối nay cũng chả có gì để ăn. Tôi bị lạc đường. Tôi biết nhiều người trên suốt cuộc hành trình của tôi từ Seatlle đến San Diego, họ chờ tôi đến sửa đồ cho họ bởi họ biết tôi làm tốt và đỡ tốn cho họ.”
“ Tôi xin lỗi,” Elisa cáu kỉnh đáp, “ Tôi chẳng có gì cho ông sửa cả. “
Ông không nhìn Elisa nữa, mà nhìn xuống đất. Mắt ông nhìn quanh quất một lúc cho tới khi bắt gặp vườn hoa cúc nơi Elisa đang làm việc. “ Thưa bà, đó là hoa gì vậy ?”
Tức thì, sự cáu kỉnh và cương quyết trên mặt Elisa tan biến, “ Ồ, đó là những đoá hoa cúc đại đoá, màu trắng và màu vàng. Tôi trồng chúng mỗi năm. Không nơi nào có hoa lớn thế này đâu.”
“ Đó là loại hoa cuống dài phải không! Trông giống như một bụm khói đầy màu sắc nhỉ! “
“ Chính nó đấy. Ông mô tả như vậy thật thú vị! “
“ Cũng phải quen dần mới hít mùi này không thấy tanh.”
“ Nó có mùi đặc biệt thôi, có tanh gì đâu.”
Ông liền đổi giọng. “ Tôi cảm nhận mùi theo cách riêng của mình.”
“ Năm nay tôi đã có một đợt ra hoa, bông nào cũng được 10 inches. “
Ông rướn người qua hàng rào sắt và nói: “ Tiện đây tôi cho bà hay luôn, tôi có biết một cô. Cô ta có một khu vườn đẹp tuyệt vời đến mức tôi bảo đảm bà chưa bao giờ thấy. Khu vườn đó có gần như tất cả các loại hoa ngoại trừ hoa cúc. Lần trước khi tôi sửa chậu giặt cho cô ta ( sửa cái đó hơi gay thật nhưng rồi cũng xong ), cô có dặn tôi là “ Nếu trên đường mà ông gặp những bông hoa cúc hy vọng ông có thể đem về cho tôi một ít hạt giống. “ Đó là những gì quý cô đó dặn dò tôi.
Mắt của Elisa bừng sáng và hoạt bát hẳn lên, “ Có thể cô ta không biết nhiều về hoa cúc. Đúng là chúng có thể mọc lên từ hạt, nhưng sẽ dễ dàng hơn nhiều nếu trồng từ rễ của mầm non như ông thấy đây.”
“ Ồ “ ông ấy nói, “ nếu vậy thì tôi không làm được rồi.”
Elisa nói lớn: “ Sao lại không được chứ. Tôi có thể bỏ một ít rễ mầm vào cát ẩm, và ông có thể mang theo nó bên mình. Chúng sẽ mọc rễ trong bình nếu ông giữ ấm cho chúng. Sau đó cô ấy có thể ghép cành.”
“ Chắc chắn cô ta sẽ rất vui khi có nó, thưa bà. Bà nói đây là những bông hoa rất đẹp à ? “
“ Tuyệt vời! “, cô đáp. “ Thật tuyệt vời.” Mắt cô sáng rực. Elisa hất tung cái nón của mình ra, giũ mái tóc đẹp sẫm màu. “ Tôi sẽ cho chúng vào chậu hoa và ông có thể giữ chúng bên mình. Mời ông vào vườn.”
Trong lúc ông đi qua hàng rào gỗ bên ngoài thì Elisa xông xáo chạy trên con đường rợp bóng phong lữ dẫn ra phía sau nhà. Lát sau, cô trở lại với một chậu hoa đỏ trong tay. Quên cả đeo găng tay, cô quỳ xuống đất, cạnh hố cát, đào đất, và hốt bỏ vào bình hoa mới toanh bằng đôi tay trần. Sau đó, cô mới lấy một ít cành khô mà cô đã xếp trước đó và ấn chúng vào trong bình cát bằng những ngón tay khỏe mạnh, rồi lấy cổ tay ấn chặt chúng xuống. Người đàn ông đứng cạnh cô. “ Tôi sẽ chỉ cho ông việc cần làm, “ cô nói. “ Ông ráng nhớ để nói lại với cô ấy nhé.”
“ Vâng, tôi sẽ cố nhớ.”
“ Nào, nhìn đây. Những cái chồi này sẽ đâm rễ trong vòng một tháng. Sau đó, cô ấy phải lấy ra và cắm sâu khoảng vài phân vào đất nhiều dinh dưỡng như thế này này, “ Nói xong cô lấy tay bốc một nắm đất lên và dí vào mắt ông ta để ông nhìn cho rõ. “ Chúng sẽ lớn nhanh và rất khoẻ. Giờ thì nhớ thêm điều này. Nhắc cô ấy vào khoảng tháng 7 cắt ngắn chúng xuống, khoảng 8 inches tính từ mặt đất.”
“ Trước đợt nở hoa sao?” ông hỏi.
“ Vâng, trước khi chúng ra hoa.” Khuôn mặt cô đang căng lên với tất cả sự hào hứng. “ Chẳng mấy chốc chúng sẽ mọc lại thôi. Khoảng cuối tháng 9 là ra nụ. “
Cô dừng lại và trông có vẻ bối rối. “ Giai đoạn này cần được chăm kỹ, “ Cô nói ngập ngừng. “ Tôi không biết phải nói sao với ông. “ Cô nhìn sâu vào đôi mắt sẫm màu của ông một cách dò xét. Miệng cô hấp háy, chừng như cô đang lắng nghe. “ Tôi sẽ cố trình bày cho ông hiểu. Ông đã từng nghe về việc có tay trồng hoa chưa? “
“ Không thể nói tôi có, thưa bà.”
“ Được rồi, tôi chỉ nói với ông về cảm giác đó ra sao. Khi ông ngắt những nụ hoa mà ông không muốn. Mọi thứ dường như ông ra lệnh thẳng đến những ngón tay. Ông nhìn chúng làm việc. Chúng sẽ tự làm thôi. Ông sẽ cảm thấy nó ra sao. Chúng cứ ngắt hết nụ này đến nụ khác. Chúng không bao giờ sai lầm. Chỉ có chúng và hoa thôi. Ông có thể cảm thấy điều đó. Trong trường hợp đó, ông chẳng làm gì sai. Ông thấy chứ? Ông có hiểu tôi nói gì không?”
Elisa đang quỳ xuống đất ngước lên nhìn ông. Ngực cô đang phập phồng dữ dội.
Người đàn ông nheo mắt lại, cố ý nhìn đi chỗ khác. “ Có lẽ tôi hiểu. Vào ban đêm thỉnh thoảng trong chiếc xe ngựa này…”
Giọng Elisa như khàn lại. Cô ngắt lời ông. “ Tôi chưa bao giờ sống như ông vậy. Nhưng tôi hiểu ông muốn nói gì. Khi trời tối đen - tại sao những vì sao xa xăm lấp lánh và tất cả đều tĩnh lặng. Tại sao, ông thấy như bị thôi thúc mãi. Mỗi vì sao sáng soi vào cơ thể ông. Nó là như vậy đấy. Nóng bỏng và sắc bén và - đáng yêu.”
Vẫn đang quỳ, tay cô chìa ra chạm vào đôi chân ông trong chiếc quần dính đầy dầu mỡ. Những ngón tay ngần ngại của cô gần như chạm vào vải. Rồi cô buông thõng tay xuống đất. Cô cúi mình thấp xuống như một con chó đang nịnh bợ chủ.
Ông già nói: “ Điều cô nói thật thú vị. Chỉ có điều là cô chưa ăn tối, và tôi cũng chưa.”
Cô đứng bật dậy, mặt ửng đỏ. Cô đặt nhẹ bình hoa đỏ vào tay ông và nói. “ Đây. Hãy đặt nó vào trong xe của ông, trên ghế ngồi, nơi nào mà ông có thể nhìn thấy. Có thể tôi sẽ có việc cho ông làm đấy.”
Cô lục lọi đống đồ phía sau nhà và tìm thấy hai cái chão nhôm cũ méo mó. Cô mang lại cho ông. “ Đây, có thể ông sửa được đấy.”
Thần thái ông già thay đổi ngay. Ông tỏ ra chuyên nghiệp. “ Tôi sẽ sửa chúng y như mới.” Ở phía sau xe, ông đặt một cái đe nhỏ, ông lấy hộp dụng cụ dính dầu mỡ và lôi ra một cái búa máy. Ông đặt chảo lên đe rồi lấy búa nện vào chỗ lõm, trong lúc đó, Elisa bước ra khỏi cổng trang trại để quan sát ông làm việc. Ông mê mải làm. Ở những công đoạn khó ông bậm môi trên lại.
“ Ông ngủ luôn trên xe sao ?” Elisa hỏi.
“ Vâng, ngay trên xe, thưa bà. Dù mưa hay nắng, tôi vẫn khô ráo như những con bò ở trong đấy thôi.”
“ Thú vị thật,” cô nói, “ hẳn là rất thú vị. Giá mà phụ nữ cũng làm như vậy được.”
“ Phụ nữ sống như vậy không được đâu.”
Elisa mấp máy môi trên để lộ hàm răng. “ Ai biết được? Dựa vào đâu mà ông nói như thế? “
Ông cãi lại.” Tôi không biết, thưa bà. Tất nhiên tôi không biết. Đây. Chảo của bà đã xong. Bà khỏi mua đồ mới nhé.”
“ Hết bao nhiêu? “
“ Ồ, chỉ 50 cents thôi. Tôi luôn giữ tiền công ở giá thấp còn công việc thì chất lượng cao. Đó là cách mà tôi luôn làm khách hàng khắp vùng này hài lòng.”
Elisa chạy vào nhà lấy 50 cents và bỏ vào tay ông. “ Cho ông biết, ông có đối thủ đấy. Tôi cũng có thể mài kéo bén. Tôi còn có thể trị được những vết lõm trên mấy cái bình đấy. Tôi có thể cho ông thấy phụ nữ làm được việc gì.”
Ông già đặt cái búa vào lại trong hộp đồ nghề dính đầy dầu và đẩy mạnh cái đe khuất vào trong. “ Có thể sống thế này với phụ nữ thì buồn tẻ lắm, và cũng đáng ngại nữa, thú dữ cứ bò quanh xe suốt đêm đấy. “ Ông leo qua cái đóng ngang của cỗ xe, vịn một tay lên con lừa để giữ thăng bằng rồi thả mình xuống ghế. Ông cầm lấy dây cương và nói. “ Cám ơn bà rất nhiều. Tôi sẽ làm những điều bà nói. Tôi quay trở lại và đi theo đường Salinas.”
Elisa gọi với theo: “ Nhớ nhé! Nếu đường còn xa hãy giữ cho cát luôn ẩm. “
“ Cát nào thưa bà ? Cát gì nhỉ? À, vâng. Bà muốn nói về mấy bông hoa cúc chứ gì? Chắc chắn rồi. Tôi sẽ nhớ.” Ông đánh lưỡi một cái. Hai con vật kéo xe ngoan ngoãn cúi người vào chiếc đai quấn quanh cổ. Con chó lại đứng vào vị trí của nó giữa hai bánh sau. Chiếc xe ngựa quay lại và lê bánh khỏi con đường dẫn vào trang trại và quay lại nơi mà nó đã đi, dọc theo con sông.
Elisa đứng trước hàng rào kẽm gai và dõi mắt theo chiếc xe ngựa đang chậm chạp đi. Cô nhún vai, ngửa đầu ra phía sau, mắt lim dim. Miệng cô lẩm bẩm mấy từ: Tạm biệt! Tạm biệt! Rồi cô thì thầm : “ Đây quả là một chỉ dẫn hay. Nó thật sinh động. “ Những lời thì thầm của cô làm cô giật bắn người. Cô giũ mạnh người rồi dáo dác nhìn quanh xem có ai nghe mình nói gì không. Nhưng có vẻ chỉ có những con chó nghe. Chúng đang nằm ngủ ở một chỗ đầy bụi bặm bỗng ngẩng đầu lên nhìn cô, ngáp dài một cái rồi nằm xuống ngủ tiếp. Elisa quay lại và chạy vội vào nhà.
Vào trong nhà bếp, cô chạy vội đến sau lò nướng và kiểm tra bồn nước. Nó đã đựng đầy nước nóng từ lúc nấu bữa trưa. Vào phòng tắm, cô lột bỏ hết quần áo làm vườn lấm đất và quẳng hết vào góc phòng. Sau đó cô kỳ cọ mình bằng một miếng đá bọt. Cô kỳ cọ chân, cặp đùi, bộ ngực, cánh tay, kỹ tới mức chúng bị trầy xước và ửng đỏ. Tắm xong, cô lau khô mình và đứng trước gương trong phòng ngủ và ngắm nghía cơ thể mình. Cô thóp người lại và ưỡn ngực ra. Cô xoay người và nhìn qua vai phía sau lưng.
Một lúc sau, cô từ tốn mặc áo quần vào. Cô mặc bộ đồ lót mới nhất và đôi vớ đẹp nhất, rồi chiếc đầm tiêu biểu cho vẻ đẹp của cô. Cô chăm sóc tóc rất cẩn thận, kẻ chân mày và tô son.
Trước khi cô làm xong, cô nghe tiếng vó ngựa và tiếng hò hét của Henry cùng người cộng sự khi họ đang cố lùa mấy con bò đực vào bãi. Cô nghe tiếng cổng đóng sầm lại và cô chuẩn bị đón Henry về.
Có tiếng bước chân của anh trước hiên nhà. Anh bước vào nhà và gọi:
“ Elisa, em đâu rồi?”
“ Em ở trong phòng, đang thay đồ. Em chưa xong. Có nước nóng cho anh tắm đó. Nhanh lên, không chúng ta trễ mất.”
Khi Elisa nghe tiếng nước chảy trong phòng tắm, cô đặt bộ complet của chồng lên giường, rồi đặt áo sơ mi, giày và cà vạt bên cạnh. Đôi giày bóng loáng của chồng được cô đặt bên cạnh chiếc giường, rồi cô đi ra trước hiên nhà và ngồi xuống một cách nghiêm trang. Cô nhìn ra phía con đường ven sông nơi rặng liễu với những chiếc lá vàng bị phủ tuyết, làm cho dưới làn sương mỏng chúng trông như một dải nắng nhạt làm thành một tông màu duy nhất cho buổi chiều ảm đạm. Cô ngồi bất động một lúc lâu. Mắt dường như không chớp.
Henry bước ra khỏi cửa, vừa đi vừa chỉnh lại cà vạt bên trong áo. Elisa gồng cứng mình lên làm cho khuôn mặt cô căng ra. Henry chợt dừng lại và nhìn cô. “ Trời đất ! Elisa. Em đẹp quá! “
“ Đẹp à ? Anh nghĩ là em đẹp à ? Ý anh đẹp là sao?”
Anh nghệt mặt ra. “ Anh không biết. Chỉ là em trông khác quá, mạnh mẽ và hạnh phúc.”
“ Em mà mạnh mẽ ư? Ừ, thì mạnh mẽ. Nhưng ý anh, mạnh mẽ là sao?”
Henry hoang mang. “ Em đang giỡn phải không? “ Anh nói bâng quơ. “ Hẳn là một trò đùa gì rồi. Em trông mạnh mẽ tới mức có thể bẻ đôi một con bê bằng đầu gối, và em trông hạnh phúc tới mức có thể ăn con bê đó như ăn một trái dưa hấu vậy.”
Trong một thoáng chốc, Elisa mất đi vẻ cứng cỏi của mình. “ Henry, anh đừng nói như vậy chứ! Anh không hiểu mình đang nói gì.” Cô kiêu hãnh. “ Em biết là em mạnh mẽ, chỉ là trước giờ em không biết mình mạnh mẽ tới cỡ nào thôi.”
Henry nhìn xuống dưới kho chứa đầu máy cày và khi quay lại nhìn Elisa thì anh lấy lại bình tĩnh và nói với vợ mình: “ Anh đi lấy xe. Em có thể khoác áo choàng trong lúc anh khởi động xe.”
Elisa đi vào nhà.Cô nghe tiếng xe đã ra khỏi cổng và đang nổ máy chờ mình. Cô mất một lúc lâu để quyết định có nên đội mũ không. Cô cứ đội lên rồi lại bỏ xuống, đội lên rồi lại bỏ xuống. Khi Henry tắt máy xe, cô khoác áo vào và bước ra ngoài.
Chiếc xe mui trần chạy bon bon trên con đường lầy lội dọc bờ sông, làm bầy chim phải bay lên và những con thỏ phải nhảy vào bụi rậm. Có hai con hạc đang đậu trên cành liễu cũng phải bay lên một cách nặng nề rồi đáp xuống trên mặt sông.
Phía trước mặt, Elisa thấy một đám đất bên vệ đường. Và cô hiểu.
Cô cố không ngoái đầu lại khi chiếc xe đi qua, nhưng đôi mắt không tuân lệnh chủ nó. Cô buồn bã thì thầm với chính mình. “ Có lẽ ông ta đã quẳng nó bên vệ đường. Nhưng giữ lại nó thì có sao đâu, có mất mát gì đâu. Nhưng chắc ông ta giữ lại chiếc bình. “ Cô lý giải. “ Ông ta đã giữ lại chiếc bình. Nếu không thì mình đã thấy chúng trên đường.”
Chiếc xe rẽ vào khúc quẹo, và cô nhìn thấy chiếc xe ngựa đang đi trước mặt. Cô quay mặt về phía chồng để tránh không nhìn chiếc xe ngựa với đội kéo xe như hai đôi đũa lệch khi chiếc xe đi ngang qua họ.
Khi khoảnh khắc đó qua đi, mọi việc đã xong, cô đã không quay đầu lại. Cô lớn tiếng nói, cố át đi tiếng xe. “ Đi ăn tối như vậy thật hay!”
“ Chà! Bây giờ em lại thay đổi!” Henry than phiền. Anh đặt một tay lên tay lái, một tay vỗ nhẹ lên đầu gối của Elisa. “ Có lẽ anh nên đưa em đi ăn tối thường xuyên hơn. Chúng mình đều làm việc rất vất vả trên trang trại nên anh nghĩ điều đó tốt cho cả hai chúng ta.”
“ Henry này, tối nay chúng ta có thể uống rượu vang được chứ? “ Elisa hỏi chồng.
“ Ồ tất nhiên là được. Sẽ có rượu vang trong bữa tối.”
Cô ngồi im lặng một lúc rồi nói: “ Henry à, ở mấy cái trận đấu đó, liệu các tay đấu sĩ có làm nhau đau lắm không.”
“ Phần lớn thì có. Thỉnh thoảng mới có vụ đau một chút. Mà sao em hỏi vậy. “
“ Chả là em đọc thấy cách mà họ làm gãy mũi nhau và máu chảy xuống ngực. Em cũng biết bằng cách nào mà găng đấm bốc bị máu làm cho trở nên nặng nề và khó chịu.”
Anh đưa mắt nhìn khắp người vợ. “ Chuyện gì xảy ra vậy trời! Anh không biết là em lại đọc mấy thứ đó. “ Anh lái xe đến chỗ dừng rồi rẽ phải để đi qua chiếc cầu bắc qua sông Salinas.
“ Vậy có người phụ nữ nào đến coi mấy trận đấu đó không?” Cô hỏi.
“ À, cũng có vài người. Sao thế, Elisa. Em muốn đi à? Anh không ngờ em thích mấy thứ đó đấy. Được rồi, nếu em thích anh sẵn sàng chở em đi.”
Elisa ngả mình ra phía sau. “ À không, không. Em không muốn đi đâu. Chắc chắn không. “ Cô quay mặt đi chỗ khác và nói, “ Em nghĩ bữa tối nay có rượu là đủ rồi. Và thế là quá nhiều rồi.”
Cô kéo cổ áo mình cao lên để Henry không thấy được cô đang khóc một cách yếu ớt - như một người phụ nữ lớn tuổi.
THÂN TRỌNG SƠN
dịch và giới thiệu
( tháng 9/2023 )
Nguồn:
https://literaryfictions.com/fiction-1/the-chrysanthemums-by-john-steinbeck-2/
