WILLIAMS CARLOS WILLIAMS

 

WILLIAMS CARLOS WILLIAMS.

          1883 - 1963

Tôi nghĩ viết là một căn bệnh. Bạn không thể dừng lại được.

( I think all writing is a disease. You can’t stop it ) 

Sinh ở Ruthenfold, New Jersey, mất cũng ở đó. Cha là người Anh, mẹ là người PuertoRico, Williams Carlos Williams được đào tạo như một bác sĩ nhi khoa,nhưng ông làm công việc của một bác sĩ đa khoa hay bác sĩ gia đình, gồm việc đỡ đẻ, khám bệnh tại nhà, cấp cứu, săn sóc trẻ con và người già. Nhưng ông là một con người đặc biệt, gọi là phi thường cũng được. Trong những kỳ nghỉ ngắn ngủi, giữa những giờ làm việc, thậm chí giữa hai bệnh nhân, ông dành thời gian cho thơ, ông

viết lên mặt sau các toa thuốc, cũng tận tâm như đối với bệnh nhân. Và ông được nhắc tới như một nhà thơ khai sinh ra một nền thơ mới của Mỹ.

Ông viết gì?

Ông viết bài thơ rất lạ: bài thơ rất ngắn với nhan đề rất dài.

       Lo the leaves

       Upon the new autumn grass

       Look at them well.

       

       Hãy nhìn lá

       Trên cỏ thu non

       Hãy ngó nhìn cho kỹ.

Và nhan đề:

       “ To Be Closely Written On A Small Piece of Paper Which Folded Into A Tight Lozenge Will Fit Any Girl’s Locket “.

Nên viết chữ khít sát lại trên một mảnh giấy nhỏ, xếp thành hình thoi gọn chặt khít khao, sẽ được nhét vừa vặn vào miếng mề đay nhỏ đeo cổ của bất kỳ cô gái nào.

Và đây nữa:

The red wheelbarrow.

so much depends

upon 

a red wheel

barrow

glazed with rain 

water

beside the white 

chickens.

( Quá nhiều thứ phụ thuộc 

vào

chiếc xe ba gác màu đỏ

lấp lánh nước 

mưa 

bên cạnh những con gà 

màu trắng. )

Toàn bài thơ chỉ có 16 từ xếp trong 8 dòng viết từ năm 1923 được xem như một trong những bài hay nhất của Williams Carlos Williams. Và nó vẫn tiếp tục gây tranh cãi về “ ý nghĩa “ của bài thơ. Tại sao quá nhiều thứ lại phụ thuộc một vật chẳng quan trọng là chiếc xe cút kít màu đỏ, nhưng rồi lại có ý thêm rằng chiếc xe màu đỏ đó là ẩn dụ của một cái gì lớn lao hơn, hiện tượng giọt nước mưa lấp lánh sau cơn mưa là chiếc xe cút kít chiếu sáng khi nắng lên.

Bài thơ áp dụng thủ pháp enjambment ( câu thơ vắt dòng ) ở mỗi dòng của cả bốn khổ.

so much depends

upon 

a red wheel

barrow

glazed with rain 

water

beside the white 

chickens.

Dòng thứ 3 và 4 cần chú ý hơn, wheelbarrow là một từ chỉ xe cút kít, mà tách ra thì wheel là bánh xe, còn barrow tự nó cũng có nghĩa là xe cút kít.

Thử đọc thêm vài bài:

Memory of April

You say love is this, love is that

Poplar fassels, willow tendrils 

the wind and the rain comb

tinkle and drip, tinkle and drip,

branches drifting apart. Hagh!

Love has not even visited this country.

Ký ức tháng tư.

Bạn nói: tình yêu là thế này, tình yêu là thế kia

chiếc lá cây dương, là hàng liễu rủ 

là chiếc lược của mưa của gió

là giọt nhỏ và tiếng leng keng 

những cành lá rung rinh - Ha!

Tình chưa bao giờ đến nơi này cả.

Ai giải nghĩa được những bài thơ này. Mà có cần phải giải nghĩa không?

WCW đã tự giải nghĩa thế này: 

“ Không ý tưởng, chỉ bằng vào sự vật.”

( No ideas,but in things)

Ông nói thêm cho rõ:

The rose fades

and is renewed again 

by the seed, naturally 

but where 

save in the poem 

shall it go

to suffer no diminution 

of its splendor.

Bông hồng tàn

và tái tạo 

bằng hạt, đương nhiên như thế

nhưng ở nơi nào

riêng bài thơ 

nó sẽ tới 

để khỏi bị giảm thiểu 

sự rực rỡ của mình.

Williams Carlos Williams còn viết nhiều bài đọc lên nghe như thơ haiku:

Mariage ( 1916 )

     So different, this man

     And this woman:

     A stream flowing 

     In a field

     So different, this man

     and this woman: a stream

     flowing in a field.

Bài thơ sử dụng sự đặt liền kề ( juxtaposition). Sự khác biệt của dòng suối ( hay thay đổi, biến dạng) và một cánh đồng ( phì nhiêu,vững vàng, chắc chắn) gợi lên sự khác biệt của đàn ông và phụ nữ theo một cách không hề ước lệ.

Đọc thêm vài bài khác:

* Spring (1917)

  O my grey hairs 

  You are trady, white as plum blossoms.

• Lines ( 1921 )

   Leaves are greygreen 

   the glass is broken, bright green.

Cả hai juxtaposition: ( tóc bạc, grey hairs) đặt cạnh blossoms ( hoa, sự hứa hẹn, hy vọng) biểu tượng của mùa xuân, tuổi trẻ. 

Bài 2: Thiên nhiên được nhìn thấy khá chói lọi, sặc sỡ hơn là một chiếc lọ vỡ.

Chính Williams Carlos Williams đã viết như một tuyên ngôn:

   It is difficult 

    to get the news from 

    poems 

    yet men die miserably every day 

    for lack

    of what is found there.

   Thật khó tìm ra

    tin tức gì trong thơ 

    thế mà người ta vẫn chết đau đớn từng giờ 

    vì thiếu những điều chỉ tìm thấy trong thơ.

Thể hiện rõ nét nhất của tuyên ngôn đó là bài sau đây, cũng là một trong những bài hay nhất của WCW:

This Is Just to Say

I have eaten

the plums 

that were in 

the icebox 

and which 

you were probably

saving

for breakfast 

Forgive me 

they were delicious 

so sweet 

and so cold.

Anh đã ăn

những quả mận

lấy từ 

trong tủ lạnh

những quả mận 

mà em định để dành 

cho bữa sáng 

Tha lỗi cho anh

mận thật là ngon

thật ngọt 

và thật mát.

Bài thơ gồm 28 từ, viết trong ba khổ, là lời xin lỗi đã trót ăn những quả mận. Có vẻ như bài thơ viết trên một mảnh giấy để lại trên bàn ăn.

Nhưng bài thơ sao đơn giản quá. Nó là thơ và được lan truyền qua nhiều thế hệ? Tất nhiên, một bài thơ hay không nhất thiết phải có ý tưởng cao siêu. Chỉ cần ghi lại ý tưởng bất chợt và diễn đạt theo cách riêng mình là đã thành thơ? 

Bài thơ loại này người đọc cần chú ý đến sự sắp xếp và cách sử dụng từ. Cả bài không có dấu chấm câu. Khổ thứ hai bắt đầu bằng liên từ and hàm ý nó gắn với khổ 1.. Nhưng khổ 3 lại tỏ ra tách hẳn với hai khổ đầu  bằng cách viết hoa Forgive . 

Dẫu thế nào thì bài thơ cũng dễ hiểu hơn nếu đọc lớn giọng thay vì đọc thầm bằng mắt.

Bài này đã thúc giục nhiều người sáng tác những bài mô phỏng ( parodies ) cũng khá thú vị.

I haven’t answered 

your email from

my inbox

and which

I know is time sensitive 

Forgive me

there are just so many others 

and they are all time sensitive 

and so old

Điểm qua một vài bài để thấy WCW là một tác giả “ phi thường “.

Thật khó tưởng tượng một bác sĩ bận rộn vô cùng lại có thì giờ viết ra bốn mươi chín cuốn sách, trong đó có nhiều tập thơ, bốn vở kịch, một vở opera, bốn cuốn tiểu thuyết, năm mươi hai truyện ngắn, một cuốn phê bình văn học, một cuốn lịch sử Hoa Kỳ.

Tắt một lời, Williams Carlos Williams là nhà thơ ảnh hưởng đến nhiều tên tuổi nổi tiếng. Ông được tặng giải thưởng thơ năm 1950, huy chương vàng của Viện nghệ thuật quốc gia và giải Pulitzer năm 1963 khi ông đã mất.

THÂN TRỌNG SƠN 

dịch và giới thiệu.

Tháng 1/2023.

ROBERT FROST

 ROBERT FROST

( 1874 - 1963 )

 

Dừng chân bên rừng chiều tuyết đổ

Rừng của ai tôi nghĩ mình đã biết 

Nhà anh ấy nằm trong làng nhỏ

Anh không biết là tôi dừng lại 

Ngắm cảnh khu rừng chiều tuyết rơi.

Con ngựa nhỏ chắc nghĩ tôi kỳ cục 

Dừng chân nơi trang trại không gần

Giữa rừng cây và hồ nước đóng băng 

Vào buổi chiều tối nhất trong năm.

Con ngựa khẽ lắc vòng chuông đeo cổ 

Như hỏi xem có nhầm lẫn gì không?

Chỉ có tiếng động là lời của gió 

Bay nhẹ nhàng giữa những lọn tuyết đông.

Rừng tuyệt vời, tăm tối, thẳm sâu 

Nhưng còn đây lời hứa phải giữ 

Và bao dặm đường phải đi trước khi tôi được ngủ .

Còn bao nhiêu dặm nữa trước lúc tôi được ngủ.

Stopping by Woods on a Snowy Evening.

Whose woods these are I think I know.

His house is in the village, though;

He will not see me stopping here

To watch his woods fill up with snow.

My little horse must think it queer

To stop without a farmhouse near

Between the woods and frozen lake

The darkest evening of the year.

He gives his harness bells a shake

To ask if there is some mistake.

The only other sound's the sweep

Of easy wind and downy flake.

The woods are lovely, dark, and deep,

But I have promises to keep,

And miles to go before I sleep,

And miles to go before I sleep.

 

Robert Frost ( 1874 -  1963 ).

Bài thơ này Robert Frost cho biết ông viết chỉ trong một đêm. Lúc này là năm 1922 và bài thơ được in năm 1923 trong tập  New Hamshire 

 Trong tập này có bài thơ rất dài cùng tên. Ông phải mất nhiều giờ để viết. Ông thường viết lúc đêm khuya, chú tâm vào công việc. Có lúc ông viết suốt đêm. Lúc sáng sớm ông bước ra ngoài ngắm cảnh mặt trời mọc. Chính lúc này ông tìm thấy cảm hứng cho bài thơ.

Bài thơ đọc qua rất dễ hiểu. Nhưng tại sao nó lại được xem là một trong những bài nổi tiếng nhất của Robert Frost. Đọc kỹ hơn sẽ nghiệm ra:

Đây là những suy nghĩ của một người trưởng thành đang tự hỏi tại sao anh ta dừng chân và tại sao anh ta muốn ở lại giữa cảnh rừng chiều tuyết lạnh và quên đi công việc hiện tại. Anh muốn có một giây phút yên tĩnh tuyệt đối để ngắm cảnh tuyết rơi. Anh nói anh biết chủ nhân khu rừng là ai và anh tin chủ nhân không để ý sự hiện diện của anh vì ông ta ở trong làng. Anh muốn ở lại đây lâu hơn nhưng sự thôi thúc của công việc khiến anh phải rời đi. Anh nói anh còn nhiều dặm đường phải đi tức là anh còn nhiều nhiệm vụ phải hoàn thành. Bởi thế anh phải để ước muốn sang một bên  và tiếp tục di chuyển.

But I have promises to keep,

And miles to go before I sleep,

And miles to go before I sleep.

 

Nhưng còn đây lời hứa phải giữ 

Và bao dặm đường phải đi trước khi tôi được ngủ .

Còn bao nhiêu dặm nữa trước lúc tôi được ngủ.

Nghĩ xa một chút thì bài thơ nói về giới hạn mỗi con người gặp phải trong đời,  hạn chế đó không cho phép con người chệch hướng khỏi những con đường cần thiết phải vượt.

Những nội dung gợi nhiều suy nghĩ như thế, hẳn chưa đủ mang lại thành công của bài thơ. Robert Frost đã vận dụng nhiều biện pháp nghệ thuật trong bài thơ ngắn này.

Ông sử dụng cách gieo vần AABA, sử dụng vần cuối ở các câu thứ 1,2,4 của bài thơ. Dòng thứ 3 của mỗi khổ hiệp vần với khổ sau. ( know, though với snow, here  với near. )

Ông còn dùng nhiều biện pháp tu từ khác.

Con ngựa được gán cho những tình cảm của con người, hiểu nhu cầu của ông chủ và hỏi ở lại đây làm gì.

He gives his harness bells a shake

To ask if there is some mistake.

Đó là nhân hoá.

Còn biện pháp alliteration ( lặp lại phụ âm )

Trong cùng một dòng, hãy để ý w/ wh/ s : watch his woods, sound’s the sway. His house.

Rồi còn lặp lại như một điệp khúc ( refrain ):

And miles to go before I sleep,

And miles to go before I sleep.

Và bao dặm đường phải đi trước khi tôi được ngủ .

Còn bao nhiêu dặm nữa trước lúc tôi được ngủ.

Vẫn hướng về tương lai trong cái nhìn chờ đợi, vẫn lạc quan, giống như cuộc đời của tác giả. Thật khó tin rằng cuộc đời Robert Frost đã trải qua lắm bi kịch đến vậy. Cha ông qua đời  ( ho lao ) khi ông mới 11 tuổi, gia tài để lại vỏn vẹn có 9 đô la. 

Ông mất mẹ năm 1900 ( ung thư). Năm 1920, ông phải đưa em gái vào bệnh viện tâm thần, rồi cô cũng  mất 9 năm sau đó. Vợ ông là Elinor cũng thường xuyên đau ốm. Cô có vấn đề về tim mạch rồi phát triển thành ung thư và qua đời năm 1938 vì suy tim.

Hai vợ chồng có 6 người con: 

• Con trai Elliot ( 1896-1900 ) chết vì dịch tả. 
• Con gái Lesley Frost Ballantine ( 1899-1983 ). 
• Con trai Carol ( 1902-1940 ).
• Con gái Irma ( 1903-1967 ), 
• Con gái Marjorie ( 1905-1934 ), chết sớm vì bệnh hậu sản.
• Con gái Elinor Bettina ( chết 1 ngày sau khi sinh năm 1907.

Như thế, chỉ có Leslie và Irma sống sót với cha.

Những thử thách quá lớn đã xảy đến trong đời chắc hẳn đã ảnh hưởng tiêu cực đến sáng tác thơ văn của ông, thế nhưng đọc thơ ông ta vẫn thấy những hình ảnh dịu dàng yên tĩnh, như muốn đem đến niềm hy vọng cho độc giả.

Tôi sẽ kể chuyện này trong một tiếng thở dài
Rằng đâu đó ngày xưa đã lâu lắm rồi:
Con đường rẽ làm đôi giữa một khu rừng, và tôi –
Tôi đã chọn lối mòn ít có ai đi,
Và điều đó đã làm đổi thay tất cả.

( The road not taken - Con đường không chọn ).

Cuộc đời Robert Frost cũng nhiều thay đổi thăng trầm như diễn biến đổi thay trong thơ ông. Ông quê quán Devon, Anh quốc. Cha làm giáo sư rồi chuyển sang làm chủ biên một tờ báo ở San Francisco, ứng cử chức vụ thị trưởng nhưng thất bại. Sau khi ông mất ( 5/1885 ),  gia đình chuyển về Massachusetts . Robert Frost tốt nghiệp trung học năm 1892. Robert lớn lên ở thành phố nhưng thơ văn của ông thường ca ngợi đời sống nông thôn. Ông đăng bài thơ đầu tiên trong tờ báo của trường. Sau khi rời trường ông giúp mẹ đi đưa báo, rồi làm việc trong một nhà máy sợi.

Năm 1894, ông bán bài thơ đầu tiên của mình ( My Butterfly, An Elegy ) in ngày 8/11/1894 trong một nhà xuất bản độc lập ở New York, với giá 15 đô la. Năm 1895 ông lấy vợ. Trong các năm 1897-1899, Frost học Đại học Havard nhưng do đau ốm nên bỏ dở. Ông nội của ông trước khi qua đời đã mua cho vợ chồng ông một trang trại ở Berry ( New Hampshire ). Ông làm ở đây trong 9 năm và mỗi ngày dành thời gian để viết. Sau đó ông đi học trở lại và trở thành giáo sư tiếng Anh suốt 5 năm ( 1906-1911 ).

Sau năm 1911, ông cùng gia đình sang sinh sống ở Anh. Nơi đây ông in cuốn thơ đầu tiên ( A Boy’s Will ) ngay năm sau. Trong Thế Chiến thứ nhất, ông trở lại Mỹ, tậu một trang trại. Đây là nơi cư ngụ mùa hè của gia đình ông cho đến 1938.

Trong những năm 1916-1920, 1923-1924, 1927-1938, Frost dạy tiếng Anh tại Massachusetts. Ông qua đời năm 1963. Bị biến chứng tắc mạch máu, sau một cuộc giải phẫu ông qua đời, thọ 88 tuổi. Bia mộ ông có in lá nguyệt quế với dòng chữ: ( I had a Lover’s Quarrel with the World ) Tôi đã có một cuộc cãi vã như của tình nhân với cuộc đời. 

Đây là câu thơ cuối trong một bài thơ dài của ông: 

I hold your doctrine of Memento Mori. 

And were an epitaph to be my story

I’d have a short one ready for my own.

I would have written of me on my stone: 

I had a lover’s quarrel with the world.  

Những cống hiến to lớn cho nền thơ ca của Mỹ của ông đã được ghi nhận xứng đáng. 

Ông đã nhận được bốn giải Pulitzer.
Giải thứ nhất  (1924) dành cho tập New Hampshire đã nhắc bên trên.
Tập The Collected Poems (1930) giải Pulitzer thứ hai.

Hai tập A Further Range (1936) và A Witness Tree (1942) mang lại hai giải Pulitzer nữa.
Ngày 13/9/1960 ông được nhận Huy chương Vàng của Thượng Nghị Viện vì toàn bộ sự nghiệp thơ ca của mình.

Một vinh dự khác: Ông là người đầu tiên được mời đọc thơ tại lễ nhậm chức của Tổng Thống John F Kennedy ( năm 1961 ). Sau này năm nhà thơ khác sẽ tiếp nối tiếp truyền thống này là Maya Angelou, Miller Williams, Elizabeth Alexander, Riachard Blanco và mới đây (2021) là nhà thơ trẻ Amanda Gorman, tại lễ nhậm chức các Tổng Thống Bill Clinton ( hai lần 1993 và 1997 ). Barack Obama (2009 và 2013). Joe Biden (2021).

Cho buổi lễ nhậm chức của Tổng Thống John F Kennedy, Robert Frost đã chuẩn bị bài Dedication ( Lời  dâng ) nhưng hôm ấy ánh sáng chói loà chiếu xuống nền tuyết khiến ông không đọc được. Vì vậy, nhà thơ 86 tuổi đã đọc thay vào đó một bài thơ khác của ông mà ông đã thuộc từ trước, bài “ The Gift Outright “.

Mảnh đất là của chúng ta trước khi chúng ta là của đất
Đất nước là đất của chúng ta hơn một trăm năm Trước khi chúng ta là công dân của nó. Đất là của chúng ta.
Ở Massachusetts, ở Virginia,
Nhưng bấy giờ chúng ta vẫn là thuộc địa của Anh.
Vẫn sở hữu những gì chúng ta chưa được sở hữu
Vẫn bị chiếm hữu bởi thứ ngày nay không còn chiếm hữu ta.
Cái mà chúng ta giữ lại khiến cho ta trở nên yếu đuối
Cho đến khi chúng ta phát hiện rằng đó là chính chúng ta…

The land was ours before we were the land’s
She was the land more than a hundred years.
Before we were her people. She was ours.
In Massassuchusetts, in Virginia.
But we were England ‘s still colonials
Possessing what we still unpossessed by,
Possessed by what we now no more possessed.
Something we were withholding made us weak.
Until we found out that it was ourselves.

Sau lễ nhậm chức này, bài thơ càng nổi tiếng hơn.
Nhưng buổi lễ đã qua. Các danh hiệu, các giải thưởng, các vinh quang ông đã đón nhận trong suốt cuộc đời và sau khi ông mất… tất cả đều đã qua. Duy chỉ còn tên tuổi ông, Robert Frost, vẫn sừng sững như một tượng đài trên vòm trời văn học thế giới.

THÂN TRỌNG SƠN.
dịch và giới thiệu

GIÁNG SINH

 

VÀI GIAI THOẠI VỀ LỄ GIÁNG SINH CÓ THỂ BẠN CHƯA BIẾT.

Giáng sinh sắp tới, đã nghe rộn ràng tiếng hát Merry Christmas…, đã thoáng thấy hình ảnh Ông già Noël, bánh khúc cây, hang đá…

Những thứ này xuất phát từ đâu, có gì lạ, có gì hay? 

Mời bạn xem qua.

1. “ Ông già Noël “ không cùng một tên, tuỳ thuộc nơi bạn sinh sống. Le père Noël ở Pháp, Santa Claus ở Mỹ, Father Christmas ở Anh. Saint Nicolas ở Bỉ và Đức, Papa Noël ở Brazil, Joulavana với người Esthonie, Did Moroz với dân Ukraina.

2. Ông già Noël có nguồn gốc từ Saint Nicolas  ( Thánh Nicolas  )   rất nổi tiếng ở miền Đông nước Pháp. Thánh Nicolas đem kẹo và đồ chơi cho trẻ em ngoan, vị tu sĩ hầu lễ mang than đến cho kẻ ác. Thánh Nicolas di chuyển trên lưng lừa, điều có thể gây khó khăn. Chính vì vậy mà một người Mỹ tên là Clement Moore, năm 1821, có viết truyện ngắn kể rằng một người đàn ông râu ria đi phát quà cho trẻ em khắp nơi trên thế giới, di chuyển trên lưng tuần lộc. Bước đầu huyền thoại ông già Noël là như thế.

3. Từ khi  ông già Noël mới xuất hiện, người ta đã nói đến nơi cư ngụ là Romaniem ở Phần Lan. Địa điểm này  bị tranh cãi vì ai cũng muốn giành ông già Noël! Ở Mỹ, người ta cho rằng ông sống ở Bắc cực, trong lúc người Úc lại cho là có một đảo Christmas như nơi cư ngụ phụ. Người Na Uy chỉ ra căn nhà ở Dobrak, cách Oslo 50 km, đó lại là Groenland cho người Đan Mạch. Nói gì thì nói, ngôi làng của ông già Noël chính xác là Roveniemie, ở Laponie, Phần Lan.

4. Theo tục lệ, phải viết thư cho ông già Noël để báo cho biết mình muốn gì, nhưng gởi thư đi đâu. Trong nhiều nước, chỉ cần ghi: Gởi ông già Noël, Bắc cực hay Laponie là thư được chuyển đến. Có một thời, người Pháp được gọi tới ông theo số điện thoại 08-36-65-65-65.

5. Bạn biết chăng bánh buche de Noël ( bánh khúc củi ), bánh truyền thống vào dịp này ra đời từ lễ hội Yule cổ xưa, được người dân Bắc Âu, cụ thể là người Teuton và Celtique kỷ niệm như một trọng thể. Khi ngày 25/12 được ấn định là ngày lễ Giáng Sinh thì đêm 24/12 họ sẽ đốt một khúc gỗ để chào mừng ngày Đông chí và cũng là dịp để đón chào sự trở lại của Thần Mặt trời.

      Cũng có ý kiến cho rằng theo tục lệ của người phương Tây, trước đêm Giáng Sinh, họ sẽ vào rừng chặt một khúc cây lớn và đem về nhà làm lễ dâng rượu. Khúc cây được rắc thêm ít dầu, muối, rượu nóng, mọi người bắt đầu nghi thức cầu nguyện. Tiếng lửa kêu lách tách và bột than có từ khúc cây đã cháy sẽ bảo vệ căn nhà tránh khỏi thiên tai và sự xâm nhập của ma quỷ - các bà mẹ thường dùng bột tro rắc khắp nhà và tủ quần áo. Từ đây có thể là nguyên nhân những vụ cháy. Lợi bất cập hại, tục lệ bị bãi bỏ, thay vào đó, người ta bắt đầu làm bánh ngọt hình khúc gỗ. Chiếc bánh buche de Noël ra đời năm 1834 bởi một người thợ làm bánh của tiệm bánh La Vieille France, lấy hình dáng khúc cây thay thế cho khúc gỗ thật. Ngày nay bánh buche de Noël đã có mặt khắp thế giới, người ta làm quà tặng.

 

6. Còn cây thông Noël  ( sapin de Noël ) thì sao ?. - Nó ra đời năm 1521 tại Alsace ( Pháp ) - Chính xác hơn là từ ngày 21/12 từ Thánh Thomas. Thời đó, dân chúng được tự do chặt cây. Cây còn xanh và người ta đem trang hoàng với hoa hồng, quả táo và bánh ngọt nhỏ. Dần dần, tục lệ được lây lan sang Đức, Áo và những nơi khác của nước Pháp, rồi sang đến cả lâu đài Windsor ở Anh, chính Nữ hoàng Victoria đã đưa tập tục này vào lâu đài của triều đình.

7. Tại Ba Lan, tại tiệc réveillon ( bữa ăn nửa đêm ), chủ nhà bao giờ cũng dành một chỗ trống nơi bàn. Đây là ghế dự phòng bởi có thể có ai đó không nơi nương tựa . Người này sẽ được mời đến để không ai cô đơn trong đêm Giáng Sinh. Một tập tục rất nhân văn phải không?

8. Trong vài nước, không phải Ông già Noël mang quà đến. Ở Thuỵ Sĩ, đó là e Jul Tomte le petit lutin, ở Ý là Befane ( thực ra chỉ là một mụ phù thủy). Còn ở  Anh, đó là “ những nhà thông thái “ - còn gọi là những nhà chiêm tinh, những đạo sĩ.  ( Les Rois Mages ). Theo sách Phúc Âm, khi Giê su sinh ra, các mục đồng được thiên sứ báo tin đã đến thời hạn và những nhà thông thái từ phương Đông xa xôi được dẫn dắt bởi một ngôi sao lạ, đã tìm đến để tôn thờ Giê su.

9. Ở nhiều nơi, tối 24/12, người ta thường để lại một cốc sữa và vài bánh ngọt cho Ông già Noël. Ở Irlande ( có khi được gọi là Ái Nhĩ Lan ), theo truyền thống, người ta để lại một cốc rượu whisky hoặc bánh mì thịt.

10. Độc đáo hơn cả, từ 350 năm nay, tổng thống Estonie tuyên bố “ đình công lễ Giáng Sinh “ . Tại thời điểm này, mọi người đi xông hơi từ chiều đến trước tiệc réveillon, để thưởng thức món thịt heo ăn với choucroute ( món ăn truyền thống với dưa cải, xúc xích và các loại thịt muối khác ), bánh mì và nhấm nháp một ly bia. Sau đó, mọi thứ dư thừa để lại cho đến sáng hôm sau để xua đuổi tà ma.

11. Cuốn lịch Aven ( calendrier d’Avent ) là một truyền thống có nguồn gốc từ Phần Lan. Từ thế kỷ XX, tại nước này lịch được treo từ 1/12 hàng năm, mục đích là để trẻ con kiên nhẫn chờ đến Giáng Sinh. Sẽ không có sô cô la hay những món quà nhỏ ở trong nhà, mà chỉ là những hình ảnh tôn giáo, bao gồm một câu trích dẫn từ Thánh Kinh hay sự khuyến khích cho một hành động tử tế.

12. Theo truyền thống tôn giáo ở Irlande, người dân treo những ngọn nến ở cửa sổ. Ban đầu đó là dấu hiệu đón tiếp Joseph và Marie. Theo tập tục, nó phải được người trẻ nhất trong nhà thắp lên và phải được thổi tắt bởi một người có tên phù hợp với Marie. ( Joseph là hậu duệ của Abraham và vua David của bộ lạc Juda. Joseph được đính hôn từ lâu với Marie, khi bà đã có thai bởi hành động của thiên thần. Joseph kết hôn với Marie, chấp nhận đứa bé và trở thành dưỡng phụ của Giê su. )

13. Tại Australia ( Úc ), câu hát “ Đêm đông lạnh lẽo Chúa sinh ra đời “ hoàn toàn không phù hợp vì tại đất nước nằm ở Nam bán cầu, Giáng Sinh rơi vào giữa mùa hè. Đến Úc thời điểm này, bạn khỏi cần trang bị mũ len, găng tay và cũng đừng tìm cảnh tuyết rơi. Thay vào đó, là chiếc áo tắm nếu bạn muốn trải nghiệm tắm biển tại Bãi biển Bondi ( Bondi Beach ) ở Sydney, có lúc người đến đây lên tới con số 40 ngàn.

14. Giáng Sinh luôn là thời khắc kỳ diệu nhất trong năm, đem đến sự lắng đọng trong những phút giây đẹp đẽ nhất của mùa đông. Giáng Sinh có thể đem theo niềm vui và cũng có thể gợi lên những nỗi buồn, nhưng đó là ngày mà ai cũng có quyền nghĩ về những gì mình yêu quý nhất và tìm sự yên bình theo cách riêng. Tổng Thống thứ 30 của Hoa Kỳ, Calvin Coolidge, đã từng nói:” Giáng Sinh không phải chỉ là một khoảng thời gian hay một mùa tiết, mà đó còn là một trạng thái của tâm hồn, với sự bình an và hạnh phúc.

Cho dù bạn là tín đồ Thiên Chúa giáo hay chỉ “ Lạy Chúa con là người ngoại đạo “ thì cứ đến tháng 12 khi nhìn từ bên ngoài qua cửa kính cây thông trang trí bằng những dây kim tuyến, hoặc nghe âm thanh sâu lắng của những bài ca Giáng Sinh quen thuộc thì trong tâm tưởng bạn ắt sẽ nhớ sẽ hỏi: “ Mùa thánh ca ấy còn nhớ không em, Noël năm nào chúng mình có nhau …”.

Những bài ca mà mỗi năm chỉ nghe một lần là đã gợi nhớ gợi thương gợi bao nỗi buồn chìm trong kỷ niệm.

Những bài ca được hát bằng nhiều ngôn ngữ trên thế giới, nghe cất giọng lên là lòng lắng xuống. 

Đêm Thánh vô cùng là phiên bản tiếng Việt của bài Silent Night bất hủ. Bản gốc bài này là Stile Nacht, do một vị cha xứ người Áo viết năm 1817. Đến năm 1839, nhạc sĩ John Freeman dịch lời gốc sang tiếng Anh và đem trình diễn lần đầu tại nhà thờ ở St Nicolas, Áo.

Silent Night tạo hiệu ứng mạnh khi trở thành bản thánh ca phổ biến tại các nhà thờ trên khắp thế giới. Lời ca mang ý nghĩa chào mừng ngày lễ Giáng Sinh và ngợi ca Chúa Trời đã ban phước lành cho loài người.

Không thể không nhắc tới một bài nữa, cứ vào dịp này là giai điệu ngân lên. JINGLE BELLS. Bài này có tuổi đời gần 200 năm, cả bài không có câu chữ nào nhắc đến lễ GIÁNG SINH cả. Thực ra, nó được viết để hát trong một dịp khác, là Ngày lễ Tạ ơn, Thanksgiving.

Năm 1840, James S. Pierpont, một người sinh sống tại tiểu bang Massachusetts ( Đông Bắc Hoa Kỳ ) được giao sáng tác một nhạc phẩm đặc biệt để hát trong dịp lễ Tạ Ơn ). Đúng vào dịp đó, ông nhìn thấy một nhóm thanh niên đang đua xe trượt tuyết giữa trời đông lạnh. Ông tham gia cùng với họ và cảm thấy một ấn tượng sâu sắc với những chiếc chuông kêu lanh canh gắn trên xe ngựa kéo. Âm thanh vui nhộn đó được đưa vào ca khúc mang tên là One Horse One Sleigh mà ông sáng tác ngay đêm đó. Sau này bản nhạc khi đã phổ biến rộng khắp được đổi tên là Jingle Bells. James đem tập bài hát này cho ca đoàn của nhà thờ Medford. Đến ngày lễ Tạ Ơn, toàn bài nhạc có phần hoà âm được đem ra trình diễn. Tại vùng New England, Thanksgiving là ngày lễ quan trọng nên rất nhiều người tham dự. Họ nhiệt liệt tán thưởng bài hát nên yêu cầu James và ca đoàn biểu diễn một lần nữa vào lễ Giáng Sinh. Vì bài được hát vào lễ Giáng Sinh nên trở thành một bài hát mừng Giáng sinh thực thụ. Ngày nay, bài hát càng nổi tiếng qua phần trình diễn của nhóm nhạc người Đức Boney M.

Tóm lại, Giáng Sinh, hay Noël, hay Chrismas, Xmas… gọi gì cũng được. Đó vẫn là kỷ niệm thân thương của gia đình và người thân. Nó được kéo dài không chỉ một  ngày nữa là một mùa, Mùa Giáng Sinh.

Và đừng quên chúc nhau Merry Christmas ! Joyeux Noël !

Mùa Giáng Sinh 2022.

THÂN TRỌNG SƠN.

 ( Nguồn tài liệu tổng hợp. ).