THÁNH ĐƯỜNG

THÁNH ĐƯỜNG
Truyện ngắn
André Maurois

              
Dạo đó, vào năm 18..., có chàng sinh viên trên đường Saint - Honoré, dừng chân trước tủ kính một cửa hàng bán tranh. Trong tủ kính đang bày bức tranh Thánh đường Chartres của Manet (1). Lúc này, Manet chỉ được những người chơi tranh tài tử hâm mộ, nhưng người khách đi đường này quả là có khiếu thẩm mỹ: vẻ đẹp của bức tranh khiến chàng mê mẩn. Nhiều ngày sau chàng quay lại ngắm nhìn mãi. Cuối cùng chàng đánh bạo bước vào hỏi giá.
Thật tình là, người bán tranh nói, bức này bày ở đây đã lâu. Với giá hai ngàn quan, tôi sẽ nhượng cho cậu.
Chàng sinh viên không có số tiền đó, nhưng anh thuộc về một gia đình khá giả ở tỉnh. Khi anh lên Paris, một trong những ông chú có dặn: " Chú biết cảnh sống của lớp trai trẻ ra sao rồi. Khi nào có chuyện cần kíp thì cứ viết thư cho chú! " Chàng dặn người bán tranh trong vòng tám ngày khoan bán bức này và viết thư cho ông chú.

Chàng trai có một người tình ở Paris, nàng lấy phải ông chồng quá già nên đâm ra buồn chán. Người tình này hơi tầm thường, khá ngờ nghệch nhưng lại rất đẹp. Ngay buổi tối hôm chàng hỏi giá bức tranh, nàng bảo anh:
Ngày mai em có cô bạn trước cùng trọ học ở Toulon đến thăm. Chồng em không có thì giờ đi chơi với chúng em nên em muốn nhờ anh.
Hôm sau, cô bạn tới, cùng đi với một cô khác nữa. Liền mấy ngày hôm sau, chàng trai đưa cả ba người phụ nữ đi chơi khắp Paris. Chàng phải trả tiền ăn, tiền xe, tiền xem hát, chẳng mấy chốc mà hết sạch khoản tiền dành tiêu một tháng. Chàng hỏi vay tiền bạn và bắt đầu lo lắng thì nhận được thư người chú. Thư có kèm theo hai ngàn quan. Chàng thở phào nhẹ nhõm. Chàng trả nợ và mua quà cho người tình. Trong lúc đó, một nhà sưu tập đã mua bức tranh Thánh đường và sau đó nhượng lại cho bảo tàng Le Louvre.
Giờ đây chàng sinh viên đã trở thành một nhà văn lớn tuổi nổi tiếng. Tuy già ông vẫn giữ tâm hồn trẻ trung. Ông vẫn còn thấy cảm xúc khi dừng chân trước một cảnh trí hay một phụ nữ đẹp. Nhiều lần khi ra khỏi nhà, ông gặp trên đường bà lão láng giềng. Bà chính là người tình trước đây của ông. Khuôn mặt bà bây giờ chảy xệ vì nhiều mỡ. Đôi mắt xinh đẹp ngày xưa nay đầy vết nhăn, trên mép mọc lớp lông tơ màu xám. Nhà văn chào bà mà không dừng lại vì ông biết bà độc ác và ông cảm thấy khó chịu khi nghĩ rằng vậy mà có thời mình đã từng yêu con người ấy.
Thỉnh thoảng ông vào bảo tàng Le Louvre và leo lên gian phòng trưng bày bức tranh Thánh đường. Ông ngắm nhìn bức tranh thật lâu và buông tiếng thở dài.

--------- 
Édouard Manet, 1832 - 1883, một trong những hoạ sĩ tiên phong của trường phái ấn tượng. Các tác phẩm nổi tiếng: Olympia, Bữa trưa trên cỏ ( le Déjeuner sur l'herbe ). Phần lớn tranh của Manet hiện được lưu giữ tại Bảo tàng Orsay, Paris.


THÂN TRỌNG SƠN dịch
( la Cathédrale, André Maurois )