RECOMMANDATIONS DE LA MÈRE

Je perdis mon père à l’âge de deux ans,
Ma mère m’aimait trop pour se remarier,
Cultivant le mûrier, élevant des vers-à soie, tissant la toile,
Elle m’a nourri jusqu’à ce que je devienne grand.
Vingt années sont passées, je me le rappelle encore,
J’avais alors cinq ans,
Un jour, je mentis à ma mère,
Le lendemain je crus que je serais puni,
Mais non, ma mère ne prit qu’un air triste,
M’embrassa en me baisant les cheveux.
- Mon fils, avant de fermer les yeux,
Ton père t’a recommandé de rester
Un homme franc toute ta vie.


- Maman, qu’est-ce être franc ?
Ma mère me baisa les yeux.
Mon fils, un homme franc est celui
Qui, joyeux, rit s’il veut rire,
Et qui, triste, pleure s’il veut pleurer.
S’il aime quelqu’un, il dira qu’il aime,
S’il déteste quelqu’un, il dira qu’il déteste,
Même si on le dorlote par des flatteries,
Il ne dira pas qu’il déteste s’il aime,
Même si on le menace de mort,
Il ne dira pas qu’il aime s’il déteste.


Depuis lors, quand les grandes personnes me demandaient :
- Petit, qui aimes-tu le plus ?
Me souvenant des paroles de maman, je répondis :
- J’aime des hommes francs.
Les grandes personnes me regardaient sans croire,
Elles me prenaient pour un perroquet.
Mais non, ces recommandations – là
Sont bien inscrites dans mon esprit
Comme sur une page superbement blanche
S’imprime une tache de vermillon écarlate.


Cette année, j’ai vingt - cinq ans,
Le petit orphelin est devenu écrivain,
Mais les recommandations qu’a faites maman quand j’avais cinq ans
Conservent encore leur couleur de rouge vermillon.
Il est difficile pour un acrobate de marcher sur un fil tendu
Mais pas aussi difficile que pour un écrivain
Qui devrait marcher toute sa vie sur le chemin de la franchise.


S’il aime quelqu’un, il dira qu’il aime,
S’il déteste quelqu’un, il dira qu’il déteste,
Même si on le dorlote par des flatteries,
Il ne dira pas qu’il déteste s’il aime,
Même si on le menace de mort,
Il ne dira pas qu’il aime s’il déteste.


Je veux être un écrivain franc,
Franc toute ma vie.
Les tentations d’honneur ne sauraient adoucir ma langue,
La foudre éclatant sur ma tête ne saurait me faire trébucher
Si l’on vient ravir ma plume et mon papier
Je me servirai d’un couteau pour écrire sur la pierre.


Traduction de THÂN TRỌNG SƠN
11/2008




Lời mẹ dặn

Tôi mồ côi cha năm hai tuổi
Mẹ tôi thương con không lấy chồng
Trồng dâu, nuôi tằm, dệt vải
Nuôi tôi đến ngày lớn khôn
Hai mươi năm qua tôi vẫn nhớ
Ngày ấy tôi mới lên năm
Có lần tôi nói dối Mẹ
Hôm sau tưởng phải ăn đòn
Nhưng không Mẹ tôi chỉ buồn
Ôm tôi hôn lên mái tóc
- Con ơi - Trước khi nhắm mắt
Cha con dặn con suốt đời
Phải làm một người chân thật.


- Mẹ ơi chân thật là gì?
Mẹ tôi hôn lên đôi mắt
Con ơi một người chân thật
Thấy vui muốn cười cứ cười
Thấy buồn muốn khóc là khóc.
Yêu ai cứ bảo là yêu
Ghét ai cứ bảo là ghét
Dù ai ngon ngọt nuông chiều
Cũng không nói yêu thành ghét
Dù ai cầm dao dọa giết
Cũng không nói ghét thành yêu.


Từ đấy người lớn hỏi tôi:
- Bé ơi, bé yêu ai nhất?
Nhớ lời mẹ tôi trả lời:
- Bé yêu những người chân thật.
Người lớn nhìn tôi không tin
Cho tôi là con vẹt nhỏ
Nhưng không! những lời dặn đó
In vào trí óc của tôi
Như trang giấy trắng tuyệt vời
In lên vết son đỏ chói.
Năm nay tôi hai mươi nhăm tuổi
Đứa bé mồ côi thành nhà văn
Nhưng lời mẹ dặn thuở lên năm
Vẫn nguyên vẹn màu son đỏ chói.
Người làm xiếc đi giây thật khó
Nhưng chưa khó bằng nhà văn
Đi trọn đời trên con đường chân thật.

Yêu ai cứ bảo là yêu
Ghét ai cứ bảo là ghét
Dù ai ngon ngọt nuông chiều
Cũng không nói yêu thành ghét
Dù ai cầm dao dọa giết
Cũng không nói ghét thành yêu


Tôi muốn làm nhà văn chân thật
Đường mật công danh không làm ngọt được lưỡi tôi
Sét nổ trên đầu không xô tôi ngã
Bút giấy tôi ai cướp giật đi
Tôi sẽ dùng dao viết văn lên đá.


Phùng Quán
1957