HỠI LOÀI NGƯỜI MÀ TÔI YÊU QUÝ

HỠI LOÀI NGƯỜI MÀ TÔI YÊU QUÝ, HÃY CẢNH GIÁC

Hay Đoạn kết câu chuyện không thể vui.

Từ khi tôi đưa chuyện xung quanh bài thơ Còn gặp nhau của Tôn Nữ Hỷ Khương, rất nhiều bạn đã theo dõi và bày tỏ ý kiến. Có bạn bảo bỏ qua, tha thứ đi, để sống thoải mái. Bạn khác nói có thể có sự hiểu lầm, bất cẩn gì chăng. Phần đông lại cho đây thực sự là chuyện đạo văn, đáng lên án. Cũng có ý kiến nhắn đương sự nên lên tiếng giải thích, và cần thiết phải xin lỗi.

Mỗi người mỗi ý, xem ra ai cũng có lý. Riêng tôi, ngay từ đầu, lúc phát hiện có người lấy bài thơ dịch của tôi - làm từ 15 năm trước - đổi vài chữ, thay ba câu, trong bài thơ 4 câu  x 7 khổ, rồi ký tên vào, tôi thực sự choáng váng, không hiểu chuyện gì xảy ra. Kết bài viết, tôi chỉ biết kêu lên ba tiếng Tại sao? thảng thốt.

Có người thân của tôi đã liên lạc với đương sự, nêu vấn đề và yêu cầu đương sự giải thích. Tôi thấy giải pháp đó hợp lý, chỉ mong được nghe lời tử tế.

(Tưởng cần nhắc lại cụ thể: Tôi đọc trong tác phẩm Thơ và Đời Tôn Nữ Hỷ Khương do Bá Thuỳ sưu tầm, tổng hợp những bài thân hữu và báo chí viết về nữ sĩ, bài của Trương Văn Dân giới thiệu bài thơ Còn gặp nhau kèm theo bản dịch sang tiếng Ý và sang tiếng Pháp của Elena Pucillo Truong. Điều lạ là bà này người Ý, không biết tiếng Việt, dịch được thật đáng khâm phục. Nào ngờ cái gọi là “ bản dịch sang tiếng Pháp” là bản sao chép vụng về gần như toàn bộ công trình của tôi. Bài của TVD tác giả Bá Thuỳ lấy từ gốc trang Xứ Nẫu online. Trang này ít người biết, ít người đọc. Nhưng in lại vào sách Thơ và Đời thì đã phổ biến rộng rãi bốn phương, đặc biệt trong giới văn nghệ sĩ, trí thức, báo chí, và đông đảo thân hữu, thân nhân của nhà thơ.)

Thế nên tôi chờ câu trả lời. Sau hơn hai ngày đương sự im lặng, cuối cùng tôi nhận được hồi âm như sau:

1.    Elena không đọc được thơ tiếng Việt nên những bài thơ tôi đều phải dịch từ tiếng Việt sang tiếng Ý  rồi  sau đó Elena chỉnh sửa lại.

2-    Khi có bản tiếng Ý thì Elena mới dịch  sang tiếng Pháp.  

3-    Tôi xác minh với anh chị đây là một bản dịch, dù dịch qua hai lần dịch (Việt ->Ý, Ý- Pháp) chứ không phải  copy từ dịch giả Thân Trọng Sơn. Tất nhiên khi  dịch sát văn bản thì có những câu trùng nhau là chuyện có thể xảy ra, nhất là trong trường hợp một bài thơ ngắn và có ngôn từ khá đơn giản mà có đến 7 câu lập lại như “Còn găp nhau thì hãy cứ...” trong “Còn gặp nhau” của chị Hỷ Khương.

4-    Nếu sự trùng hợp này làm anh Thân Trọng Sơn phiền lòng và hiểu lầm thì tôi rất lấy làm tiếc và xin thưa với anh đó là ngoài ý muốn của chúng tôi. Mong anh Sơn hiểu và thông cảm.

Các bạn đọc đi, rồi cho biết còn gì để nói nữa. “ Khi dịch sát văn bản thì có những câu trùng nhau là chuyện có thể xảy ra... “ Ha ha! Dịch sát văn bản!! Trùng nhau, ôi chao ngôn ngữ phù thuỷ của nhà văn!

“Còn gặp nhau” lặp lại 7 lần, năm lần tôi dịch là Tant qu’on se voit, một lần tôi đổi thành Tant qu’on est ensemble, một lần Tant qu’on se rencontre. Và “ bản dịch của EPT cũng “ trùng “ y như thế! Tuyệt vời chí lớn gặp nhau!

Chỉ nêu một chi tiết đó thôi, còn toàn bài trùng ra sao, mọi người đều thấy. ( Chỉ trùng chút đỉnh thôi:  Bài 28 câu thì khác tới 3 câu và bảy chữ trong các câu còn lại. Chuyện có thể xảy ra thôi mà ).

Ông TVD nói bài tiếng Việt ông dịch ra tiếng Ý rồi bà dịch từ tiếng Ý sang tiếng Pháp. Lạ chưa, trong sách in rành rành là hai bản dịch tiếng Ý và tiếng Pháp đều của bà EPT kia mà!

Tôi tỉnh táo đọc nên tôi không hiểu lầm đâu và tôi không thể thông cảm đâu, thưa nhà văn Trương Văn Dân và nhà văn tiến sĩ văn chương Elena Pucillo Truong.

Tôi chỉ có thể nói đến thế. Phần đánh giá thái độ và sự tử tế của nhà văn TVD xin để mọi người. Trong bài trước tôi có nhắc đến honnêteté intellectuelle, chữ này ngày trước trên báo Văn  dịch giả Trần Thiện Đạo dịch là “ liêm khiết trí năng”

Đến đây thì câu hỏi Tại sao của tôi vẫn còn nguyên. Thời cuộc đảo điên, lừa đảo dối trá bủa vây mọi nẻo, tôi ngây thơ tin ở sự trong lành của cõi văn chương, nơi an bình thanh tịnh, chẳng ngờ nào đâu phải thế.

Qua chuyện này, tôi thành tâm cám ơn tất cả các bạn, các em đã chia sẻ cùng tôi, mỗi người theo kiểu riêng mình, đáng quý nhất là những lời nhắc tôi cố giữ tâm an, xem “ chuyện đời như nước chảy hoa trôi “. Thì tôi vẫn là tôi như bao ngày vẫn thế, gẫm chuyện đời nhìn rõ trắng đen. Bạn lâu đời hay chỉ mới vừa quen, đều dạt dào nguồn vui vô tận. Cùng một lứa bên trời lận đận, nói nhau nghe thôi HÃY CỨ VUI.

Ừ, thì hãy cứ vui!

Dalat 6/8/2019

Thân Trọng Sơn.