mardi 21 avril 2015

THƠ CỐ THÀNH


Gu Cheng 顾城
Nhà thơ Trung Quc
 (1956-1993)




  Sinh năm 1956, cha là C Công, nhà thơ, nhà báo ni tiếng, ph trách biên tp Gii Phóng Quân Báo, sng ti khu Bc Hi, thành ph Bc Kinh. Thu nh ch đi hc được ba năm ( 1963 - 1966 ) thì phi b hc khi cuc cách mng văn hoá bùng n. Thi gian này, C Công b đưa v mt ngôi làng nh tnh Sơn Đông, mang theo gia đình, sinh sng bng vic nuôi heo, kiếm ci.
    Năm 1974, gia đình tr v Bc Kinh. C Thành làm th mc và nhng vic linh tinh khác.
   Năm 1979, trên chuyến tàu t Thượng Hi đi Bc Kinh, C Thành gp nhà thơ tr xinh đẹp T Dip, tiếng sét ái tình p xung hai người. Sau khi tr v, h trao đổi thư t vi nhau trước khi quyết định kết hôn vào năm 1983, mc dù gia đình cô gái không đồng ý.
C Thành tham gia nhóm nhà thơ ch xướng phong trào " mông lông thi " ca Bc Đảo và Mang Khc, xut hin trên tp chí Thiên Kim ca nhóm này. Các nhà thơ mông lung bt đầu ni tiếng. C Thành được mi d nhiu cuc hi hp, đọc thơ, trong nước và c các thành ph châu Âu ( Bonn, Vienna, Paris, London... ), lúc nào cũng có T Dip đi cùng. Chng bao lâu, thơ mông lung b các nhà bo th công kích. Tp chí Thiên Kim b đóng ca sau hai năm hot động. Năm 1986, C Thành tham gia mt bui sinh hot thơ ti Bc Kinh và gp phi nhng ý kiến chê trách nng n ca các nhà thơ trung thành vi thơ ca truyn thng. Mt n sinh viên, Lý Anh, lên tiếng bênh vc, hai người thân nhau t đây. Ban đầu, C Thành không có ý theo đui Lý Anh nhưng cô gái li mun tiến xa hơn. Năm 1987, vào đêm hôm trước lúc v chng C Thành đi châu Âu, Lý Anh đến nhà và bày t tình cm ca mình trước mt T Dip.
  Năm 1988 C Thành và T Dip sang sng ti New Zealand: C Thành được mi dy đàm thoi tiếng Trung ti Đại hc Auckland.Vào lp, C Thành ngi lng l nhìn sinh viên, ch h nói. V phía sinh viên, h cũng im lng ch thy lên tiếng. Rt cuc sinh viên không hc được gì nên không đến lp na. S vic b phát hin và C Thành b sa thi. Sau đó, c hai chuyn đến mt căn nhà ti tàn không có đin nước ti Waiheke, mt đảo nh trong vnh Auckland. Mt cuc sng khép kín, tách ri vi xã hi, h sinh đứa con trai đặt tên là Mc Nhĩ, tên loài nm mc trên g mc, sng qua ngày bng cách nht sò hến, hái lượm trái cây, rau c hoc làm nhng vt dng thô sơ bng gm để mang ra ch bán.
 Hu như h không giao tiếp vi ai, C Thành không chu hc tiếng Anh hoc bt k mt ngôn ng nào khác. Khó khăn li càng tăng thêm khi C Thành bng nhiên mun thuyết phc T Dip để đưa Lý Anh sang chung sng. Năm 1990, Lý Anh bay sang đảo Waiheke, vi toàn b chi phí v th tc và di chuyn do T Dip đài th
   Cuc sng trên đảo ca gia đình tay ba chng d chu chút nào do thu nhp quá ít i và do nhng cơn bc đồng, gin di, cãi vã ca C Thành. Năm 1992, C Thành được mi sang Berlin ( Đức ) theo mt chương trình trao đổi văn hoá, c T Dip và Lý Anh đều cho đây là li thoát cho mi người. Hai v chng quyết định bay sang Berlin, ( tht ra ch vì mun kiếm ít tin v sa nhà ). Lý Anh vn li Waiheke ch đợi. Nhưng ri C Thành ngày càng t ra trm ut và hoang tưởng.  Anh nói mun mua súng, và có ln tìm cách bóp c T Dip. Li có lúc anh nói s rt vui nếu b T Dip giết. Cui cùng anh phi vào bnh vin tâm thn nhưng my ngày sau phi tr ra vì T Dip t ý không mun tr vin phí và không chu trách nhim v anh.    Mt năm sau, đúng vào ngày sinh nht th 37 ca C Thành, hai v chng tr v New Zealand thì Lý Anh đã b đi. Ngày 8/10/1993, C Thành dùng rìu h sát v ri treo c t t.

Cuc đời ngn ngi ca C Thành tht là ly k, trang phc ca anh cũng k l không kém: đâu và lúc nào anh cũng đội chiếc mũ hình tr, may t ng qun jean ct ra. Ti sao không chu ri chiếc mũ ra? Anh gii thích đội như thế để ý tưởng không thoát ra khi đầu! T Dip cho biết thêm là ngay c khi ng anh cũng không b mũ ra, để nhng gic mơ không bay ra ngoài được! Còn chuyn anh làm thơ chc hn cũng khiến nhiu người ngc nhiên: làm thơ ngay t lúc chưa biết ch. Khi mi lên sáu, mt hôm cùng gia đình đi vào rng, C Thành nhìn thy mt cành cây gãy vì b mc rng my l, anh bt ng bt lên hai " câu thơ ". Người ch là C Hương v nhà ghi li, và đây được xem như bài thơ đầu tiên ca C Thành còn được lưu gi:

CÂY DƯƠNG
Mt mt cánh tay
Tôi m to con mt.

Bài thơ TRĂNG SAO T ĐÂU TI?cũng ra đời trong hoàn cnh tương t. Nhng năm khn khó cùng gia đình chăn heo ti Sơn Đông là thi gian ngun thi hng ca C Thành phát tiết mnh m."Ngu hng cùng cuc đời"và "Tng ca thế gii "viết năm 1971 bc l khuynh hướng th trí tưởng tượng bay bng theo v đẹp quyến rũ ca thiên nhiên vi bướm hoa, núi rng, sông bin... S hn nhiên, chân tht trong thơ ca anh là mt làn gió mi, tinh khôi, tươi mát, gia không khí nng n, khc lit ca thi cuc. Cũng vào thi gian này, các nhà thơ tr như Bc Đảo, Mang Khc, Thư Đình bt đầu sáng tác, báo hiu cho trường phái " thơ mông lung " ni đình ni đám mt thi gian.
     Sau này, C Thành tiết l anh chu nh hưởng nhiu t Henry Fabre, nhà côn trùng hc người Phápvi nhng bài viết và tranh v, trong đó nhng s vt nh bé trong môi trường t nhiên được quan sát và mô t vi cm xúc ca người chiêm ngưỡng, ch không phi là nhà khoa hc. Hc theo thn tượng ca mình, C Thành sưu tp côn trùng, ngm nhìn chim chóc, và ly cm hng để viết. "Tôi nghe thy mt tiếng động k bí trong thiên nhiên. Tiếng động này biến thành thơ trong đời tôi.""Điu gì đã đưa tôi đến vi thơ? Mt git mưa. Trên đường đi hc hàng ngày, tôi thường đi ngang qua mt cây thông. Mt hôm, hn là sau cơn mưa, cnh vt mát m, trong lành. Và bng nhiên cây thông loé sáng vi nhng git mưa lung linh bám vào cành và lá. Tôi thy trong mi git mưa có vô s cu vng đang chuyn động, dưới bu tri xanh tuyt đẹp. Tôi nhn ra rng mi git mưa bé nh cha c vũ tr. Cái thế gii chói loà trong mi git nước trong lành và xinh đẹp hơn cái thế gii ta đang sng. Thơ là mt git nước mưa lp lánh trên cành cây ca lý tưởng."
 ( Ý tưởng này khiến ta liên tưởng ti câu thơ trong bài Tc hng ca Nguyn Trãi: " Vũ dư sơn sc thanh thi nhãn " - Sau mưa sc núi làm trong tro mt thơ ).
      Nhà thơ càng thêm tui, tt nhiên thơ càng " người ln " hơn, càng sâu sc hơn, nhưng vn là tình yêu đối vi cái đẹp:

CÁI ĐẸP

Cái đẹp mà tôi hng khao khát
Là vĩnh hngnếu so vi cuc sng
Cái đẹp ca cuc sng không ngng biến đổi
Và cui cùng cũng ch là tro bi thôi.

Vn là tình yêu đối vi thiên nhiên, c cây hoa lá:

SINH NHT

Vào ngày sinh nht
Tôi nhn được chiếc ví sc s
Tôi chng có tin
Và không thiết gì nhng đồng xu vô b.

Tôi chy ra sau ngn đồi xa l
Ngm nhng bông hoa rc r
Tôi t nh: gi mình đã có mt nhà kho
Để cha nhng ht hoa trong đó.

Chiếc ví được nhét đầy ht hoa
Vài ht đen nhánh
Ta như nhng con mt ng nghĩnh d thương.

Và tôi bo nhng ht hoa: Đừng s
Tôi s mang các em đến căn nhà mùa xuân
Và các em s có được
Nhng áo khoác màu xanh
Và nhng chiếc mũ bông nhiu màu sc trên vành.

Tôi có chiếc ví nh
Tôi chng cn tin
Chng cn nhng đồng xu t nht
Không th đâm chi ny lc
Tôi ch cn nhét vào ví nhng ht hoa nh xinh
Mà tôi biết tng ngày sinh.

    Nhng năm tháng cui đời ca C Thành đã kết thúc như mt bi kch. Tuy thế, anh vn kp để li cho đời nhng bài thơ tuyt đẹp. C Thành vn được nhc đến như nhà thơ nhiu sáng to, mt khuôn mt ln ca nn thơ ca Trung quc hin đại. Thơ C Thành đã được dch sang nhiu th tiếng ( Anh, Pháp, Đức, Thu Đin, Đan Mch... ).




EM CÒN NH CON SÔNG Y KHÔNG?


Em có còn nh con sông
Quanh co ngon ngoèo y không?
Ly nhng chiếc lá nh che mt,
Cùng do bước đi tht lâu,
Ta chng nói gì vi nhau,
Không hiu sông t đâu chy đến
Ri ch còn
Mt chiếc đèn con d thương
Lng l đắm mình dưới dòng sông.

Gi đây không còn bông hoa nào trên b
Ch có con đường nh
Trng xoá, trông như ai đó đã rút ra
Si ch t mt viên tuyết trng.
Nhng thân cây v đen
Cm vào lp đất ph tuyết,
Dưới phù phép ca mùa đông,
Cnh dòng nước, cây không quên
Chê trách nhau.

Và dòng nước, vn c chy
Vn c ct lên nhng điu hát khó hiu
Ngay khi không có ai gn.
Sông đến t nơi m áp
Chng s giá lnh,
Hít th nh nhàng,
Chng như bu tri, xuyên qua lá cây,
Là ca kính b đóng băng,
Trên đó sông mun v lên.

Tôi không v được
Ch biết viết ch lên tuyết
Viết nhng gì em mun biết.
Em đến ngay đi, bi chng bao lâu
Ch s tan đi hết
Nhng cánh hoa biết chuyn s mang chúng đi
Cho nhng con ong gu ghê gm mà không có git mt nào,
Ch còn ngn đèn nh.


ĐƯỜNG HM


Đường hm
Chy xiên, dài ngon.

Không ca ln
Chng ca s
Chiếc chìa khoá cũ trong tay,
Anh gõ vào bc tường dày nhà em.


TRĂNG SAO T ĐÂU TI?


Cây ci mun chc thng bu tri
Nhưng ch khoét được vài l nh
Ánh sáng xuyên qua được t đó
Và mang tên gi là trăng sao.


ĐỢI CH EM ĐẾN


Bóng ti thôi không lay động
Mt trăng thôi không mm cười
Sao tri thôi không nghi ngi
Nhưng tim anh vn c đi tìm
Mi vt tĩnh lng, không mt âm thanh
Đợi ch em đến.

Động cơ thôi không còn n
Tiếng còi thôi không còn rít
Dòng sông thôi không còn chy
Nhưng tim anh vn c đập hoài
Mi vt tĩnh lng, không mt âm thanh
Đợi ch em đến.

Đèn lng thôi không còn sáng
Lá vàng thôi không còn rng
Thi gian thôi không còn trôi.
Nhưng tim anh vn c khao khát
Mi vt tĩnh lng, không mt âm thanh
Đợi ch em đến.


EM VÀ ANH


Em s là gic mng dài
Anh s là cơn gió thong.


GA CUI CÙNG

Trong gic mơ
Trên xe buýt
B quên trm dng
Kết thúc ga cui

Bu tri ti đen như mc
Mt đất dây đin giăng đầy
Tôi s tìm kiếm ai đây
Khi mi chuyn ch là ngày xưa.


TM BIT


Hôm nay
Em và anh
S bước qua cánh ca xưa cũ đó
Không câu chúc tng
Không li giã t
Toàn nhng th sáo rng
Tt nht là lng thinh.
Điu giu kín không h la di
Ta hãy dành k nim cho tương lai
Như dành gic mơ cho đêm ti
Ngn gió cho cánh bum
Nước mt cho bin khơi.


NHNG ĐOÁ HOA NH KHÔNG TÊN

Viết khi ct c tr v, tri mưa nh ht, nhìn thy nhng bông hoa nh bên đường, cười ct vi nhng git nước.

Hoa di
Nơi này, nơi kia,
Hé n ri rác
Bên v đường.

Chng là đoá cúc
Vòng tròn vàng rc
Chng là mu đơn
Lng ly khoe sc
Ch là nhng n hoa nh bé
Cành lá mnh mai
Mùi hương nh thong
Trong sc xuân.

Nhng bài thơ ca tôi
Cũng ging như nhng loài hoa nh đó
Thun chiu gió, theo tng mùa,
Hé n lng l
Trong thế gii hoang vu.


TÔI LÀ MT THÀNH PH NH


Tâm hn tôi
Là mt thành ph
Thành ph rt nh
Không ca hàng, không ch búa,
Không đám đông, không dân cư,
Trơ tri
Trơ tri,
Ch có nhng lá úa,
Ch có nhng bi hoa,
Và, rt thm kín,
Nhng khát vng ca tui thơ.

Gic mơ ca tôi
Là mt thành ph,
Thành ph rt nh
Không đền đài khc kh,
Không huyt m linh thiêng.
Lng l,
Lng l
Ch có chút sương mù,
Ch có làn gió nh,
Và, rt du dàng,
S trong trng ca tui thanh xuân.

Ôi, tôi là thành ph nh,
Thành ph rt nh
Ch là mt cư dân,
Ch là mt cư dân,
Em trong gic mơ ca tôi
Em trong tâm hn tôi
Em người tôi yêu quý!
Sao em không đến?
Sao em không đến?


GIƯỜNG M


Tôi biết rng cuc vin hành sp ti
Nhưng tôi chng bun gì
Trong khu rng thông, bao ước vng ca tôi s yên ngh
dưới thp, phía xa, bin c trông như cái ao nh
Và mt tri ban trưa vn dõi theo tng bước tôi đi.

Mt cuc đời kết thúc, thế gii vn tiếp tc,
Tôi s nm dài nơi đây
Nhng người đã đi qua đó nói rng nhiu cành lá rng xung
Nhng người đã đi qua đó nói rng nhiu cành lá mc lên.


NHÀ THƠ, CHNG LÀM VIC GÌ


Vic làm, chng phi vic làm, ch là hp đựng thc ăn
Nhà thơ, chng làm vic gì,
Chng có ly mt con dao nh
Để mi tháng ct mt khoanh mng
T cái bánh mì dân dã tht to,
Thế mà, tht l lùng, vn c sng,
Vn viết lách không ngng, vn hnh phúc.

Bao nhiêu người bo anh ta
Đừng viết nhiu như thế
Nhiu quá, s hoá thành bùn c thôi.
Nhà thơ tr li
Thì đúng là bùn đấy
Nhưng bùn s khiến cho hoa đâm chi.

Nhà thơ, vn c viết liên hi
Nhà thơ, chng làm vic gì c,
Chng có ly mt con dao nh
Ch là hp đựng thc ăn rng không.


XA VÀ GN

Em
Lúc nhìn anh
Lúc nhìn mây

Anh cm thy
Em rt xa khi em nhìn anh
Em rt gn khi em nhìn mây.


MT TH H NGƯỜI


Đêm đen cho tôi đôi mt đen
Nhưng tôi vn dùng mt để tìm kiếm ánh sáng.


KHI


Khi gi ca tôi đã đim
Xin hãy nh nhàng chôn tôi
Dưới lp lông tơ
Trong đêm đen
Tôi s to cho mình
Đôi cánh rng
Và trên quê hương yêu du
Tôi s li ct cánh bay.


TÔI LÀ ĐỨA TR THT THƯỜNG


Có l
Tôi là đứa tr được m quá nuông chiu
Tôi tht thường.

Tôi ước mong
Mi khonh khc
Đều đẹp như nhng bút chì nhiu màu sc
Tôi ước mong
Có th v trên trang giy tôi thích
V s t do di dt
V con mt
Không h biết rơi l
Mt khung tri
Vi lông tơ và lá cây trên đó
Mt bui chiu xanh lc và qu táo hng.

Tôi mun v bui rng đông
V git sương và nhng n cười thoáng hin
V mi cuc tình
Non tr chưa tng biết kh đau
V em trong mơ
Người tôi yêu du
Em chưa h nhìn thy nhng đám mây đen
Mt em sáng như tri trong
Em mãi nhìn tôi
Mãi nhìn đăm đắm
Và chng quay đầu li bao gi.

Tôi mun v nhng đất nước xa xăm
V nhng chân tri sáng t và sóng nước
V nhng con sui vui tươi
V nhng ngn đồi
Ph c tơ nht nht.

Tôi s xếp chúng sát gn li
Để chúng yêu nhau
Để trao gi nhau
Để mi chuyn mình lng l ca mùa xuân
Tr thành
Ngày hi ca mt đoá hoa.

Tôi còn mun v tương lai
Tôi chưa tng nhìn thy em, đó là điu không th,
Nhưng tôi biết là em rt đẹp
Mun v chiếc áo khoác mùa thu em mc
V nhng ngn nến nhng lá phong đỏ rc
V nhiu trái tim
Tt lm vì yêu em
V nhng hôn l
V nhng hi hè tnh thc t sm tinh mơ
Dán lên trên nhng mnh giy gói ko
Và tranh minh ho các truyn tr thơ.

Tôi là đứa tr tht thường
Đã mun xoá sch trơn
Mun v nhng chiếc ca s
Khp nơi trên mt đất
Để cho mt trong bóng ti quen nhìn
S quen dn vi ánh ngày
Tôi mun v cơn gió
Và nhng đỉnh núi lúc nào cũng cao hơn
V khát vng các dân tc phương Đông
V đại dương
Và tiếng ca miên man ca hnh phúc.

Cui cùng, tôi mun v chính mình,
Nơi góc trang giy
V con gu trong đám cây
Nơi rng sâu Victoria
Mơ màng,
Nó không có nhà,
Không có trái tim lưu lc nơi xa
Ch có rt nhiu
Nhng gic mơ như qu mng
Và đôi mt rt to.

Tôi vn ước mong
Ước mong
Nhưng không hiu vì sao
Tôi chng có bút màu
Chưa có được phút giây rc r
Tôi ch có mình tôi
Vi ngón tay và ni kh
Ch có nhng t giy b xé rách
Nhng t giy trng thân yêu
Bay đi đui bt nhng cánh bướm
Biến mt trong hin ti.

Tôi là đứa tr
Được m mơ mng quá nuông chiu
Tôi tht thường.



CHIC ÁO LEN ĐỎ


Hi còn nh
Có ln tôi khóc
Vì mun mc chiếc áo len đỏ.

Tôi đã tng thy đứa con gái
Mc chiếc áo đó
Trong cánh đồng mênh mông nóng nc, tung tăng,
Dưới ánh mt tri hng, tung tăng,
Như mt ngn đuc.

Mà tôi, tôi không mc được
Ch vì
Tôi là con trai.

Tôi có mt cun len
Sc đỏ mt tri
Tôi không biết đan, tht ra tôi không dám
Tôi là con trai
Rt ngi b bn bè trêu chc.

Chng bao gi tôi được mc chiếc áo len đó
Vy là tôi khóc
Vì chng bao gi.


( Dch theo bn tiếng Pháp caFrançois Charton )


GIÃ BIT


Em lng l quay sang mt bên
Mt em hướng v đêm.

nhng nơi đêm chuyn dn ti thm nht
Nhng ngn đèn chm li bên nhau.

Chúng lúc nào cũng cn k đấy
Sm mun gì ta cũng còn gp li.

Gi này giã bit
Để còn nhìn thy nhau.


( Dch theo bn tiếng Anh ca Gordon T. Osing và De-An Wu Swihart )


MÙA HÈ BÊN NGOÀI Ô CA KÍNH


Tiếng khóc dai dng sut đêm
Khi mt tri lên
Nhng git mưa lp lánh
Trước khi bay hơi
Tôi không chùi ca kính
Tôi biết bu tri xanh
Và cây ci ngoài kia, đang khoe nhau mái tóc,
Khua nhng cp phách
V như mình là nhng côn trùng phá hi khng l.

Mi th đã quá xa.

Chúng ta tng yếu mm như nhng con ve bui sm
Vi đôi cánh ướt
Lá cây còn rm, ta thì còn tr,
Không biết gì, cũng không mun biết,
Ch biết rng mng mơ có th trôi đi
Và đưa ta ti ban ngày
Mây có th bước đi trong gió
Nước h có th t hi ánh sáng
Thành mt chiếc gương lp loáng.

Chúng ta nhìn đám lá xanh thm
Tôi vn không mun biết
Vn không chùi ca kính
Nhng ngn sóng xanh xám mùa hè nhp nhô lên xung
Nhng mái chèo gõ nhp
By cá r dòng nước bc
Tiếng cười áo tm đỏ nht dn

Mi th đã quá xa
Mùa hè vn còn vương
Tiếng khóc đã ngưng.


TR V


Đừng ng em, đừng,
Em yêu, con đường còn dài,
Đừng đến quá gn
Cám d ca rng xanh, đừng mt hy vng.

Hãy viết địa ch
Lên tuyết ướt trong tay
Hoc hãy da vào vai anh
Khi ta đi qua mt mù sương sm.
Vén tm màn bão giông trong sut
Ta s đến nơi t đó ra đi
Mt khonh đất tươi xanh
Bao quanh ngôi chùa c.

đó anh s canh gi
Nhng gic mơ mi mt ca em
Và xua đi lũ lượt đêm đen
Ch để li nhng chiếc trng đồng, và mt tri.

Khi bên kia ngôi chùa
Nhng đợt sóng nh lng l
Bò lên b cát
Ri run ry rút lui.


ĐẤY LÀ MT CON ĐƯỜNG HOÀNG TH VÀO MÙA ĐÔNG


Đấy là mt con đường hoàng th vào mùa đông
Hai bên có nhiu tng đá
Bi đất nm yên dưới mt tri dng dưng
Gi hơi m trong giá rét mùa đông.

Do bước mi chân,
Em nói: " Anh đừng nhìn căn nhà trng y
Có th nó không còn. Ta hãy ngi li mt lúc
Trên b đê này."

Anh biết c khô trên b đê này
Vi nhng cng lá gãy tng hiến
Tt c nhng gì chúng có, nhng gì chúng cm thy,
Chúng nói vi anh:
" Ban đêm, mi th có th thay đổi
Làn gió nh nht có th biến thành dã thú
Buông ra nhng tiếng hú man di tiếp ni nhau"
Chúng nói: "Đừng ngi quá lâu "
Nhưng em đang ng
Ta nh vào vai anh.

Mái tóc nâu ca em ph xung ngc anh
Tht êm ,
Mi mt quá chng th lay động trong làn gió nh
Và mt tri không th đợi ch
Khi con mt thông cm ca nó đã m
Anh đã mt tiếng nói để đánh thc em,
Đấy là mt con đường hoàng th vào mùa đông
Đêm ln dn trong nhng chiếc bóng
Ngôi sao đầu tiên không khóc
Nó cm li nhng git nước mt ánh vàng
Em ta nh vào vai anh
Trong hơi th anh m áp
Môi em rung rung, nói trong mơ,
Anh biết em đang cu xin m th tha.


( Dch theo bn tiếng Anh ca Aaron Crippen )


THÂN TRNG SƠN
Dch và gii thiu.







Aucun commentaire: