Thơ TOSHIKO HIRATA

Thơ TOSHIKO HIRATA

Nhà thơ Nhật Bản

( 1955 -        )

      Từ thập niên 80 của thế kỷ XX, Toshiko Hirata đã được nhắc đến như một khuôn mặt nổi bật trong trào lưu " bùng nổ các nhà thơ nữ " của nền thi ca Nhật Bản đương đại. Thơ Toshiko Hirata thường có vẻ hài hước đen, đề cập những vấn đề cá nhân trong những tình huống khác thường, dẫn đến những khắc khoải về nếp sống gia đình truyền thống và vị trí của mỗi người theo phân công của xã hội.

Các bài thơ dưới đây ( trừ bài cuối cùng - Đừng rung chuyển - là cảm tác sau trận động đất kinh hoàng ngày 11/3/2011 tàn phá miền đông bắc nước Nhật ) trích từ tuyển tập Taminaru ( Cuối cùng ), được giải thưởng Bansui năm 1997.

Thơ Toshiko Hirata đã được dịch sang tiếng Trung, tiếng Hàn, tiếng Anh, tiếng Ý và tiếng Nga.

       Hiện nay, Toshiko Hirata vẫn tiếp tục làm thơ, ngoài ra còn viết tiểu thuyết, kịch và tiểu luận.

LỜI THAN PHIỀN CỦA CƯ DÂN

Ai đang trèo lên tường nhà đấy?

Tường có phải để trèo đâu

Tường để vẽ hình lên mà

Ai đang nói trên mái nhà đấy?

Mái nhà có phải là nơi trò chuyện đâu

Mái nhà để khiêu vũ dưới mưa mà.

Ai đang đánh bóng cửa sổ đấy?

Cửa sổ có phải để đánh bóng đâu

Cửa sổ để rộn ràng va đập nhau mà.

Ai đang khóc dưới những tấm ván sàn đấy?

Khoảng không bên dưới chẳng phải để khóc

Mà để những tên trộm ẩn nấp và uống đến say mèm.

Ai đang rơi từ những cầu thang đấy?

Cầu thang chẳng phải để rơi

Mà để giăng dây phơi khô mực ống.

Ai đang gõ cửa đấy?

Cánh cửa chẳng phải để gõ vào

Cửa ở đó, dựng đứng lên,

Để ngăn cách bạn và tôi.

KỲ QUẶC

Gia đình kia có vẻ hơi kỳ quặc phải không?

Chiếc anten truyền hình vẫn nằm ở chỗ nó rơi xuống

Tấm biển hiệu trước cửa nhà là gỗ rẻ tiền

Họ chỉ giặt giũ mỗi tháng một lần

Họ có một tượng Phật lớn trước sân.

( Tôi thấy vậy khi trộm nhìn qua hàng rào )

Gia đình kia có vẻ hơi kỳ quặc phải không?

Ông chồng đến đêm dắt bò về nhà

Bà vợ mỗi sáng đi khiêu vũ

Lũ trẻ trần truồng đi học

Cả nhà nuôi trồng nấm dưới tấm thảm

( Tôi thấy vậy khi trộm nhìn qua cửa sổ phòng tắm )

Gia đình kia có vẻ hơi kỳ quặc phải không?

Ông chồng đang chế tạo tên lửa

Bà vợ đang mài dao

Lũ trẻ đọc sách về bệnh tật người lớn

Họ ăn cơm bên dưới chiếc bàn

( Tôi nhận ra vậy khi trộm nhìn qua nhà bếp )

Gia đình kia có vẻ hơi kỳ quặc phải không?

Họ chuyển đến đây tròn một năm rồi

Họ không mang theo quà cáp cuối năm

Họ không đến để luận bàn mọi chuyện

Họ du hành như một gia đình đi dịp năm mới

Họ đang trù tính một kế hoạch nào đó

( Tôi nghe nó đang bò dưới sàn ).

NGƯỜI VỚI NGƯỜI

Xin cho tôi nghe giọng nói của bạn

Xin hãy lắng nghe giọng nói của tôi

Xin vẽ chiếc cửa sổ bạn thích

Xin hãy để tôi vẽ sắc màu tôi ưa.

Xin cho tôi mượn cái hồ của bạn

Cứ thoải mái trèo lên ngọn núi của tôi.

Xin cho tôi xem xương đòn của bạn

Hãy đổi một mẩu xương của bạn cho tôi.

Xin cho tôi xem đường chỉ tay may mắn của bạn

Tôi sẽ cho bạn một phần đường sinh mệnh của tôi.

Xin để tôi tiếp cận tường thuật của bạn

Xin nghe trọn câu chuyện của tôi.

Xin cho tôi xem thương tích của bạn

Xin hãy nhìn vết sẹo của tôi.

Xin để tôi thấy bạn ra sao khi mắt đẫm lệ

Tôi cũng sẽ khóc bởi muốn bạn ở cạnh tôi.

Xin vẽ cho tôi bản đồ

Của thành phố nơi bạn sinh trưởng

Sẽ có ngày tôi muốn cùng bạn đi đến đó.

Xin cho tôi xem chiếc bóng của bạn

Tôi sẽ xếp nó cạnh bóng của tôi

Hẳn là cả hai sẽ giống hệt nhau

Xin cho tôi biết tên bạn

Và cũng xin hãy hỏi tên tôi.

NGƯỜI KHÔNG CÓ CÁNH TAY

Có người không có cánh tay đang đứng đó

Hắn với tôi đối mặt nhau ở lối băng qua đường

Như có chiếc cầu dây thừng treo giữa hai chúng tôi

Hắn không có cánh tay nào

Hắn đi lối này khi đèn xanh bật

Tôi vừa đi vừa nhìn xuống đôi giày

Ra vẻ đang lo lắng

Tôi bước đi bên hắn

Khi đã tới phía bên kia

Khi đã vượt qua cầu tôi quay lại nhìn

Tôi nhìn chiếc áo choàng cũ kỹ của hắn

Tôi quan sát hai ống tay trống không

Nơi áo choàng của hắn đang phất phơ trong gió.

Tôi là người đã chặt hai cánh tay của hắn

Tôi dùng cưa cắt rời chúng

Như cách vứt bỏ hai cành cây thừa thãi

Để hắn không thể cầm bánh lái

Để hắn không thể gõ phím đàn

Để hắn không thể mở cửa đi ra

Để hắn không thể đến nơi nàng ở

Để hắn không thể túm lấy ngực nàng

Để hắn không thể bóp cổ nàng

Tôi đã cưa với tất cả sức lực

Tôi thực hiện hoàn hảo, xem đấy là lần đầu tiên

Dẫu hắn đã khen tôi thành thạo

Thân thể của người không cánh tay

Vẫn sạch sẽ như cái cây vào mùa đông

Nhưng

Những cánh tay mọc lại, mọc lại nữa

Khi hắn tới được phòng nàng

Hai ống tay rỗng của chiếc áo choàng

Sẽ đầy đặn lại như những cành cây

Ngay cả khi tôi đã tách gọn làm hai

Những cánh tay mọc lại, mọc lại mãi.

GIA ĐÌNH NGỘ NGHĨNH CỦA TÔI

Những con quạ tháng tám

Nhìn chằm chặp chúng tôi.

Từ sáng tinh mơ trở đi

Cha không thể tới cơ quan chính phủ

Mẹ không thể đi thương thuyết với hãng bảo hiểm

Con gái không thể đi làm ở công ty thiết kế

Con trai không thể dạy khoa học xã hội.

Những con quạ tháng tám

Nhìn chằm chặp chúng tôi

Ngay cả vào buổi chiều

Cha không thể tới lớp học khiêu vũ

Mẹ không thể gặp huấn luyện viên quần vợt

Con gái không thể lặn với bình hơi

Con trai nhún nhảy một điệu nhạt nhoà trong phòng khách.

Những con quạ tháng tám

Nhìn chằm chặp chúng tôi

Ngay cả khi đêm đã xuống

Cha không thể thiêu huỷ nhà kho

Mẹ không thể lừa gạt tình nhân

Con gái không thể cướp taxi

Con trai không thể bắt cóc trẻ nít.

LỜI CHÀO HỎI LÀ QUAN TRỌNG

Khi bạn sắp qua cầu

Hãy chào hỏi " Xin cho tôi đi qua "

Nếu không nói, chiếc cầu sẽ gãy đôi

Khi bạn mới đi nửa đường.

Khi bạn sắp bước vào xe

Hãy chào hòi " Xin cho tôi vào "

Nếu không nói, bánh xe sẽ nổ

Khi bạn ngồi xuống ghế.

Khi bạn sắp bơi trong hồ

Hãy chào hỏi " Xin cho tôi bơi "

Nếu không nói, hồ nước sẽ biến thành cát

Khi bạn nhúng chân vào.

Khi bạn sắp lau mặt

Hãy chào hỏi " Xin để tôi cùng lau với bạn "

Nếu không nói nói, chiếc khăn sẽ thấy đau

Khi bạn đắp vào mặt.

Khi bạn sắp lên giường ngủ

Hãy chào hỏi " Xin cho tôi ngủ đây "

Nếu không nói, chiếc giường sẽ biến thành quan tài

Khi bạn mới thiếp ngủ.

PHÒNG NGỦ CỦA VAN GOGH NHƯ TÔI NHÌN THẤY

Trong phòng này có hai cái ghế

Cả hai đều giản dị, chẳng cầu kỳ,

Thứ loại không rõ,

Tuổi tác cũng không rõ,

Cả hai đều giản dị nhưng

Ghế bên trái hơi trưởng thành hơn

Cái ghế bên phải

Có thể nó là anh trai

Còn cái ghế bên trái là em gái.

Giữa hai cái ghế là một cái bàn

Choán gần hết nửa căn phòng

Kích thước cái giường còn lớn hơn

Cái bàn và hai cái ghế đặt sát nhau

Có điều cái giường chẳng chút xấu hổ

Về kích thước quá cỡ của mình.

Bàn và ghế đều đứng

Trong khi giường thì nằm

Mấy ngày nay nó không ổn lắm

" Khoẻ hơn nhé, cha ơi "

" Khoẻ hơn nhé, cưng ơi "

Người vợ và hai đứa con

Nhìn cảnh đó, lòng lo lắng, bồn chồn.

Người chồng không cầm cự được lâu

Máu chảy ra từ cơ thể ông

Nhuộm sàn nhà một sắc màu u tối

Người vợ cầm cái bình với cái cốc

Sẵn sàng đem nước tới cho người chồng đang hấp hối.

Mảnh vải lớn treo trên tường

Để bọc cơ thể người cha khi ông chết

Người anh lớn đã âm thầm quyết định

Tự mình làm việc đó khi đến lúc cần.

Không hay biết chuyện gì đang xảy ra

Em gái nhỏ đến gần bên cha

Nhưng không thốt được nên lời.

      

                                       ( Bedroom in Arles, tranh Van Gogh - Nguồn : Wikipedia )

Người nghệ sĩ đã vẽ cảnh này

Lúc cuối đời đã tự bắn vào mình trên đồng lúa mì

Người nghệ sĩ đã vẽ cảnh này

Thuở sinh thời sống với gia đình không hạnh phúc.

Màu sắc cái giường ở trong phòng

Giống vô cùng với màu sắc đồng lúa mì

Trong khi các bức tường của gian phòng

Giống vô cùng với màu sắc bầu trời

Che phủ cánh đồng lúa mì.

ĐỪNG RUNG CHUYỂN

Nó rung chuyển

Hôm nay nó lại rung chuyển nữa

Tôi không biết rằng trái đất

Là một cái nôi ngỗ ngược

Một cái nôi ác nghiệt khiến cho

Không ai ngủ được, cả người lớn lẫn trẻ con.

Bây giờ là tháng ba, là mùa xuân,

Lẽ ra phải là một mùa hiền lành với giấc xuân êm,

Khi ngủ sâu ta chẳng thấy trời đã sáng,

Nhưng mùa xuân năm nay

Rung lắc ta và không để ta

Yên ngủ giấc nồng.

Hỡi trái đất, chỉ cần

Nhà ngươi cứ thản nhiên

Vui vẻ quay tròn mãi

Dành sự rung chuyển

Cho hoa phất phơ trong gió,

Cho quần áo giặt xong phơi phóng cả năm

Lẽ ra ngươi chỉ cần thản nhiên quay tròn

Vô hại, vô tâm.

Hỡi những sức mạnh đang xô lắc trái đất

Hãy biến thành bong bóng và tan biến đi

Đừng rung chuyển

Đừng rung chu

Đừng run

Đừng

Đừng

Không!

( Dịch từ bản tiếng Anh của Jeffroy Angles.

   Nguồn :       actionyes.org )

THÂN TRỌNG SƠN

dịch và giới thiệu