Thơ TOSHIKO HIRATA
Nhà thơ Nhật Bản
( 1955 - )
Từ thập niên 80 của thế kỷ XX, Toshiko Hirata đã được nhắc đến như một khuôn mặt nổi bật trong trào lưu " bùng nổ các nhà thơ nữ " của nền thi ca Nhật Bản đương đại. Thơ Toshiko Hirata thường có vẻ hài hước đen, đề cập những vấn đề cá nhân trong những tình huống khác thường, dẫn đến những khắc khoải về nếp sống gia đình truyền thống và vị trí của mỗi người theo phân công của xã hội.
Các bài thơ dưới đây ( trừ bài cuối cùng - Đừng rung chuyển - là cảm tác sau trận động đất kinh hoàng ngày 11/3/2011 tàn phá miền đông bắc nước Nhật ) trích từ tuyển tập Taminaru ( Cuối cùng ), được giải thưởng Bansui năm 1997.
Thơ Toshiko Hirata đã được dịch sang tiếng Trung, tiếng Hàn, tiếng Anh, tiếng Ý và tiếng Nga.
Hiện nay, Toshiko Hirata vẫn tiếp tục làm thơ, ngoài ra còn viết tiểu thuyết, kịch và tiểu luận.
LỜI
THAN PHIỀN CỦA CƯ DÂN
Ai
đang trèo lên
tường nhà đấy?
Tường
có phải
để trèo
đâu
Tường
để vẽ hình
lên mà
Ai
đang nói trên
mái nhà đấy?
Mái
nhà có phải
là nơi
trò chuyện
đâu
Mái
nhà để khiêu
vũ dưới
mưa mà.
Ai
đang đánh bóng
cửa sổ đấy?
Cửa
sổ có phải
để đánh
bóng đâu
Cửa
sổ để rộn
ràng va đập nhau mà.
Ai
đang khóc dưới
những tấm ván
sàn đấy?
Khoảng
không bên dưới
chẳng phải để khóc
Mà để những
tên trộm ẩn
nấp và uống đến say mèm.
Ai
đang rơi từ những
cầu thang đấy?
Cầu
thang chẳng phải để rơi
Mà để giăng
dây phơi khô mực
ống.
Ai
đang gõ cửa đấy?
Cánh
cửa chẳng phải
để gõ vào
Cửa
ở đó,
dựng đứng lên,
Để ngăn
cách bạn và tôi.
KỲ QUẶC
Gia
đình kia có vẻ hơi
kỳ quặc
phải không?
Chiếc
anten truyền hình vẫn
nằm ở chỗ nó rơi
xuống
Tấm
biển hiệu trước
cửa nhà là gỗ rẻ tiền
Họ chỉ giặt
giũ mỗi
tháng một lần
Họ có một
tượng Phật lớn
trước sân.
(
Tôi thấy vậy
khi trộm nhìn qua hàng
rào )
Gia
đình kia có vẻ hơi
kỳ quặc
phải không?
Ông chồng đến
đêm dắt bò về nhà
Bà vợ mỗi
sáng đi khiêu
vũ
Lũ trẻ trần
truồng đi học
Cả nhà nuôi
trồng nấm dưới
tấm thảm
(
Tôi thấy vậy
khi trộm nhìn qua cửa
sổ phòng
tắm )
Gia
đình kia có vẻ hơi
kỳ quặc
phải không?
Ông chồng đang
chế tạo
tên lửa
Bà vợ đang
mài dao
Lũ trẻ đọc
sách về bệnh tật người
lớn
Họ ăn
cơm bên dưới
chiếc bàn
(
Tôi nhận ra vậy
khi trộm nhìn qua nhà bếp
)
Gia
đình kia có vẻ hơi
kỳ quặc
phải không?
Họ chuyển
đến đây tròn
một năm rồi
Họ không
mang theo quà cáp
cuối năm
Họ không
đến để luận bàn mọi
chuyện
Họ du hành
như một
gia đình đi dịp
năm mới
Họ đang
trù tính
một kế hoạch nào đó
(
Tôi nghe nó đang bò dưới
sàn ).
NGƯỜI
VỚI NGƯỜI
Xin
cho tôi nghe giọng
nói của bạn
Xin
hãy lắng nghe giọng
nói của tôi
Xin
vẽ chiếc
cửa sổ bạn thích
Xin
hãy để tôi vẽ sắc màu tôi
ưa.
Xin
cho tôi mượn cái
hồ của
bạn
Cứ thoải
mái trèo lên
ngọn núi của
tôi.
Xin
cho tôi xem xương đòn
của bạn
Hãy
đổi một mẩu
xương của bạn
cho tôi.
Xin
cho tôi xem đường chỉ tay may mắn
của bạn
Tôi
sẽ cho bạn
một phần đường
sinh mệnh của tôi.
Xin
để tôi
tiếp cận tường
thuật của bạn
Xin
nghe trọn câu chuyện
của tôi.
Xin
cho tôi xem thương tích
của bạn
Xin
hãy nhìn vết
sẹo của tôi.
Xin
để tôi
thấy bạn ra sao khi mắt
đẫm lệ
Tôi
cũng sẽ khóc bởi muốn
bạn ở cạnh tôi.
Xin
vẽ cho tôi
bản đồ
Của
thành phố nơi bạn sinh trưởng
Sẽ có ngày
tôi muốn cùng
bạn đi đến
đó.
Xin
cho tôi xem chiếc
bóng của bạn
Tôi
sẽ xếp
nó cạnh
bóng của tôi
Hẳn
là cả hai sẽ giống
hệt nhau
Xin
cho tôi biết tên
bạn
Và cũng
xin hãy hỏi tên
tôi.
NGƯỜI
KHÔNG CÓ CÁNH TAY
Có người
không có cánh tay đang đứng
đó
Hắn
với tôi đối
mặt nhau ở lối băng qua đường
Như có chiếc
cầu dây thừng
treo giữa hai chúng tôi
Hắn
không có cánh tay nào
Hắn
đi lối này
khi đèn xanh bật
Tôi
vừa đi vừa
nhìn xuống đôi
giày
Ra
vẻ đang
lo lắng
Tôi
bước đi bên
hắn
Khi
đã tới
phía bên kia
Khi
đã vượt
qua cầu tôi quay lại
nhìn
Tôi
nhìn chiếc áo
choàng cũ kỹ của
hắn
Tôi
quan sát hai ống tay trống
không
Nơi
áo choàng của
hắn đang phất
phơ trong gió.
Tôi
là người
đã chặt
hai cánh tay của hắn
Tôi
dùng cưa cắt
rời chúng
Như cách
vứt bỏ hai cành cây thừa
thãi
Để hắn
không thể cầm bánh lái
Để hắn
không thể gõ phím
đàn
Để hắn
không thể mở cửa
đi ra
Để hắn
không thể đến nơi
nàng ở
Để hắn
không thể túm lấy ngực
nàng
Để hắn
không thể bóp cổ nàng
Tôi
đã cưa
với tất cả sức
lực
Tôi
thực hiện hoàn
hảo, xem đấy là lần
đầu tiên
Dẫu
hắn đã khen tôi thành
thạo
Thân
thể của
người không cánh
tay
Vẫn
sạch sẽ như cái
cây vào mùa
đông
Nhưng
Những
cánh tay mọc lại,
mọc lại nữa
Khi
hắn tới được
phòng nàng
Hai
ống tay rỗng của
chiếc áo choàng
Sẽ đầy
đặn lại như những
cành cây
Ngay
cả khi tôi
đã tách
gọn làm hai
Những
cánh tay mọc lại,
mọc lại mãi.
GIA
ĐÌNH NGỘ NGHĨNH CỦA TÔI
Những
con quạ tháng
tám
Nhìn
chằm chặp chúng
tôi.
Từ sáng
tinh mơ trở đi
Cha
không thể tới cơ quan chính phủ
Mẹ không
thể đi
thương thuyết với
hãng bảo hiểm
Con
gái không thể đi
làm ở công ty thiết
kế
Con
trai không thể dạy khoa học xã hội.
Những
con quạ tháng
tám
Nhìn
chằm chặp chúng
tôi
Ngay
cả vào
buổi chiều
Cha
không thể tới lớp học
khiêu vũ
Mẹ không
thể gặp
huấn luyện viên
quần vợt
Con
gái không thể lặn
với bình hơi
Con
trai nhún nhảy một
điệu nhạt
nhoà trong phòng
khách.
Những
con quạ tháng
tám
Nhìn
chằm chặp chúng
tôi
Ngay
cả khi đêm
đã xuống
Cha
không thể thiêu huỷ nhà kho
Mẹ không
thể lừa
gạt tình nhân
Con
gái không thể cướp
taxi
Con
trai không thể bắt cóc trẻ nít.
LỜI
CHÀO HỎI LÀ QUAN TRỌNG
Khi
bạn sắp qua cầu
Hãy
chào hỏi " Xin cho tôi
đi qua "
Nếu
không nói, chiếc
cầu sẽ gãy đôi
Khi
bạn mới đi
nửa đường.
Khi
bạn sắp bước
vào xe
Hãy
chào hòi " Xin cho tôi
vào "
Nếu
không nói, bánh
xe sẽ nổ
Khi
bạn ngồi xuống
ghế.
Khi
bạn sắp bơi
trong hồ
Hãy
chào hỏi " Xin cho tôi
bơi "
Nếu
không nói, hồ nước
sẽ biến
thành cát
Khi
bạn nhúng chân
vào.
Khi
bạn sắp lau mặt
Hãy
chào hỏi " Xin để tôi
cùng lau với bạn
"
Nếu
không nói nói,
chiếc khăn sẽ thấy
đau
Khi
bạn đắp vào
mặt.
Khi
bạn sắp lên
giường ngủ
Hãy
chào hỏi " Xin cho tôi
ngủ đây
"
Nếu
không nói, chiếc
giường sẽ biến thành quan tài
Khi
bạn mới thiếp
ngủ.
PHÒNG
NGỦ CỦA
VAN GOGH NHƯ TÔI
NHÌN THẤY
Trong
phòng này có hai cái
ghế
Cả hai đều
giản dị, chẳng
cầu kỳ,
Thứ loại
không rõ,
Tuổi
tác cũng không
rõ,
Cả hai đều
giản dị nhưng
Ghế bên
trái hơi trưởng
thành hơn
Cái
ghế bên
phải
Có thể nó là anh trai
Còn
cái ghế bên trái là em gái.
Giữa
hai cái ghế là một
cái bàn
Choán
gần hết nửa
căn phòng
Kích
thước cái giường
còn lớn hơn
Cái
bàn và hai cái ghế đặt sát
nhau
Có điều
cái giường chẳng
chút xấu hổ
Về kích
thước quá cỡ của
mình.
Bàn
và ghế đều
đứng
Trong
khi giường thì nằm
Mấy
ngày nay nó không ổn lắm
"
Khoẻ hơn
nhé, cha ơi "
"
Khoẻ hơn
nhé, cưng ơi
"
Người
vợ và hai đứa
con
Nhìn
cảnh đó, lòng
lo lắng, bồn chồn.
Người
chồng không cầm
cự được
lâu
Máu
chảy ra từ cơ thể ông
Nhuộm
sàn nhà một sắc màu
u tối
Người
vợ cầm
cái bình với
cái cốc
Sẵn
sàng đem nước
tới cho người chồng
đang hấp hối.
Mảnh
vải lớn treo trên
tường
Để bọc
cơ thể người
cha khi ông chết
Người
anh lớn đã âm thầm
quyết định
Tự mình
làm việc đó khi đến
lúc cần.
Không
hay biết chuyện gì đang
xảy ra
Em
gái nhỏ đến gần
bên cha
Nhưng
không thốt được
nên lời.
  |
( Bedroom in
Arles, tranh Van Gogh - Nguồn
: Wikipedia )
Người
nghệ sĩ đã vẽ cảnh
này
Lúc
cuối đời đã tự bắn
vào mình trên
đồng lúa mì
Người
nghệ sĩ đã vẽ cảnh
này
Thuở sinh thời
sống với gia đình không
hạnh phúc.
Màu
sắc cái giường
ở trong phòng
Giống
vô cùng
với màu sắc
đồng lúa mì
Trong
khi các bức tường
của gian phòng
Giống
vô cùng
với màu sắc
bầu trời
Che
phủ cánh
đồng lúa mì.
ĐỪNG RUNG CHUYỂN
Nó rung chuyển
Hôm
nay nó lại
rung chuyển nữa
Tôi
không biết rằng
trái đất
Là một
cái nôi ngỗ ngược
Một
cái nôi ác
nghiệt khiến cho
Không
ai ngủ được,
cả người
lớn lẫn trẻ con.
Bây
giờ là tháng
ba, là mùa
xuân,
Lẽ ra phải
là một
mùa hiền lành
với giấc xuân
êm,
Khi
ngủ sâu
ta chẳng thấy trời
đã sáng,
Nhưng
mùa xuân năm
nay
Rung
lắc ta và không để ta
Yên
ngủ giấc
nồng.
Hỡi
trái đất, chỉ cần
Nhà ngươi
cứ thản
nhiên
Vui
vẻ quay tròn
mãi
Dành
sự rung chuyển
Cho
hoa phất phơ trong gió,
Cho
quần áo giặt
xong phơi phóng cả năm
Lẽ ra ngươi
chỉ cần
thản nhiên quay tròn
Vô hại,
vô tâm.
Hỡi
những sức mạnh
đang xô lắc trái đất
Hãy
biến thành bong bóng
và tan biến
đi
Đừng rung chuyển
Đừng rung chu
Đừng run
Đừng
Đừng
Không!
(
Dịch từ bản tiếng Anh của
Jeffroy Angles.
THÂN
TRỌNG SƠN
dịch
và giới
thiệu
